کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان سرانجام پس از اندکی تأخیر فهرست نهایی نامزدان انتخابات پارلمانی 33 ولایت را منتشر کرد و براساس قرعه، شماره انتخاباتی نامزدان و جایگاه آنان در ورق رای‌دهی را نیز مشخص کرد. هرچند که صفحات نامزدان به گفته‌ی حفیظ‌الله هاشمی، کمیشنر کمیسیون انتخابات هنوز نهایی نیست و ممکن است تغییر کند.
براساس معلومات کمیسیون انتخابات، از میان 141 نامزدی که در فهرست ابتدایی به دلایل مشکلات تخنیکی حذف شده بودند، 102 تن از آن‌ها دوباره از سوی کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی شامل فهرست نهایی شده‌اند.
در فهرست ابتدایی نامزدان انتخابات پارلمانی، 2 هزار و 691 نفر درج شده بودند که در میان آنان 404 تن را زنان تشکیل می‌دادند. این رقم شامل 33 ولایت کشور است و در ولایت غزنی به دلیل بسته بودن دفتر کمیسیون انتخابات و تعلیق فعالیت‌های آن هیچ فردی برای شرکت در انتخابات پارلمانی نامزد نشده است.
کبرا رضایی، معاون سخن‌گوی کمیسیون مستقل انتخابات می‌گوید که در فهرست نهایی 2 هزار و 565 نفر راه‌یافته‌اند و از این میان 391 نامزدان زن اند. او به روزنامه اطلاعات روز گفت که پس از رسیدگی به شکایات نامزدان 102 نفر از سوی کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی شامل فهرست شده و 35 نفر دیگر از سوی کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی حذف شده‌اند.
کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی افغانستان نام 35 نامزد انتخابات پارلمانی را فهرست نامزدان حذف کرد و اعلام کرد که افزون بر حذف این نامزدان، 45 نامزد دیگر اخطار و توصیه دریافت کرده‌اند.
علی‌رضا روحانی، سخن‌گوی کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی روز شنبه (20 اسد) گفت که 134 اعتراض و شکایت پس از اعلام فهرست ابتدایی نامزدان در کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی درج شده بود که در نهایت 102 نامزد اسناد و شواهد شان موجه پنداشته شدند.
هفت درصد از مجموع نامزدان انتخابات پارلمانی وابسته به احزاب سیاسی اند که در فهرست نهایی نیز درج شده است. این درحالی است که شماری از احزاب سیاسی از ماه‌ها به این طرف تلاش دارند حکومت و کمیسیون انتخابات به آنان در پارلمان سهم بدهند. افزون بر این، برخی از چهره‌های مطرح این احزاب که در کنفرانس‌های خبری به نمایندگی از احزاب سیاسی ظاهر می‌شوند، خود نامزدان مستقل اند.
اتهام‌ها و پاسخ نامزدان حذف شده چیست؟
نام 35 نامزد انتخابات پارلمانی به دلایلی چون متهم بودن به نقض حقوق بشر، داشتن ارتباط با گروه‌های مسلح غیر مسوول، غصب زمین و محکومیت از سوی محاکم توسط کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی حذف شد. این نامزدان از ولایت‌های کابل، ننگرهار، قندز، بغلان، بدخشان، خوست، سمنگان، بلخ، تخار، پروان، پکتیا و بامیان از فهرست نهایی نامزدان انتخابات پارلمانی حذف شده‌اند.
قیس حسن، الحاج مولوی تره‌خیل محمدی، سید داود نادری، صداقت زاهد، ضیاءالحق امرخیل، احسان‌الله عاطف، شیرعلی احمدزی «کوچی» و زرداد فریادی «کوچی» از حوزه کابل، محب‌الله، احمد‌شاه شمس، امان‌الله هوتکی از ولایت ارزگان، عبدالرحمان شهیدانی از بامیان، فوزیه کوفی، محمد‌نبی بیان، عبدالصمد عبدالحمید و مریم کوفی از ولایت بدخشان، سید جعفر نادری، اسدالله اسلام‌زوی و حیات‌الله وفا از ولایت بغلان، اسدالله شریفی از بلخ، غلام‌حیدر جیلانی و نور‌احمد سکندر از پروان، الله‌‌میر و نوید ابراهیم‌خیل از پکتیا، بشیر قانت و اسدالله ایوب از ولایت تخار، لیاقت‌الله بابکرخیل و جبار جبارخیل از ولایت خوست، معصومه خاوری، محمد‌آصف عظیمی و رییس خیرالله از ولایت سمنگان، سخی نوید از ولایت فاریاب، شایسته باز ناصری از ولایت قندوز، اکبر ستانکزی از ولایت لوگر و جاوید زمان از ولایت ننگرهار از جمله افرادی هستند که نام‌های شان از فهرست نهایی نامزدان انتخابات پارلمانی حذف شده‌اند.
برخی از این افراد در واکنش به حذف نام شان گفته‌اند که به حق‌خواهی ادامه می‌دهند و تصمیم کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی را قبول ندارند.
ضیاءالحق امرخیل، رییس پیشین دارالا‌نشای کمیسیون انتخابات که متهم به انجام تقلب گسترده در انتخابات 1393 ریاست‌جمهوری است، گفته که نام او براساس فرمایش ریاست اجراییه از فهرست نهایی حذف شده است.
زرداد فریادی، از اعضای حزب اسلامی افغانستان که متهم به شکنجه و قتل و آدم‌ربایی است و در بریتانیا به بیست سال حبس محکوم شد، یک و نیم سال پیش پس از پایان دوران محکومیتش به کابل بازگشت و در انتخابات از حوزه انتخاباتی کوچی‌ها نامزد شده است. او مدعی است که ملاحظات سیاسی باعث شده تا نامش از فهرست نهایی حذف شود.
فوزیه کوفی، نماینده‌ی برحال بدخشان مدعی است که حذف نام او «دسیسه‌یی برای حذف چهره‌های سیاسی موثر» است. مولوی تره‌خیل محمدی نیز گفته که حذف نام او از فهرست نامزدان یک توطئه سیاسی است.
معترضان دروازه کمیسیون را بسته‌اند
پس از آن‌که نام این 35 نامزد منتشر شد، شماری از هواداران این نامزدان دست به اعتراض زدند و خواهان درج نام نامزدان حذف شده در فهرست نهایی گردیدند. این افراد می‌گویند که نامزدان حذف شده نباید از فهرست حذف شوند زیرا مرتکب جرم نشده‌اند و افزون بر این، شماری از نامزدان حذف شده نیز به تصمیم کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی واکنش نشان داده‌اند.
روز دوشنبه شماری از معترضان در مقابل دفتر مرکزی کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تظاهرات کرده و دروازه این کمیسیون را بستند. شماری از این معترضان هواداران مولوی تره‌خیل محمدی است که نامش از فهرست نهایی حذف گردیده.
همزمان با برگزاری این تظاهرات، عنایت‌الله، یکی از سربازان پولیس حوزه نهم امنیتی کابل فرد انتحاری را که می‌خواست خود را در میان معترضان برساند در آغوش گرفت و همراه با مهاجم جان باخت.
در کنار این برخی از معترضان در مقابل دفتر کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی دست به اعتراض زدند. معترضان تصمیم کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی را قبول ندارند. هواداران فوزیه کوفی، نامزد انتخابات پارلمانی از ولایت بدخشان نیز در چندین ولسوالی و مرکز ولایت بدخشان اعتراض کرده‌اند.
گلاجان بدیع صیاد، رییس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان می‌گوید که کسانی که اعتراض دارند در چوکات قانون اعتراضات خود را بیان کنند و بستن دروازه‌ی کمیسیون در مرکز و ولایات بازی با روند ملی انتخابات است و اگر در نتیجه‌ی دوام این اعتراضات روند انتخابات ناکام شود، کمیسیون در قبال آن مسوولیت ندارد.
او روز گذشته در یک نشست خبری گفت که روز دوشنبه کارمندان کمیسیون انتخابات به دلیل اعتراضات هواداران نامزدان حذف شده نتوانسته به کار شان ادامه بدهند و این باعث شده تا درج نام رای‌دهندگان در دیتابیس معطل شود.
آقای صیاد گفت که رسیدگی به شکایات نامزدان وظیفه کمیسیون مستقل انتخابات نیست بلکه معترضان باید برای حل مشکل شان به کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی مراجعه کرده و استیناف‌خواهی کنند. او گفت: «ما گفتیم مشکل خود را در آن‌جا حل کنند. تاخیر در هر پروسه انتخاباتی، پروسه انتخابات را به تعویق می‌اندازد.»
رییس کمیسیون مستقل انتخابات از حکومت، نیروهای امنیتی و معترضان خواست که به کمیسیون اجازه بدهند که کارهای خود را به پیش ببرند تا بتوانند براساس تقسیم‌اوقات از پیش تعیین شده انتخابات در 28 میزان برگزار شود. او همچنان از نهادهای امنیتی خواسته که امنیت دفاتر و کارمندان کمیسیون انتخابات را تأمین کنند.
از سوی دیگر شماری از نهادهای ناظر بر روند انتخابات گفته‌اند که بستن دروازه کمیسیون انتخابات از سوی معترضان اهانت به قانون اساسی است و نه تنها کارهای انتخاباتی را مختل می‌سازد بلکه در مغایرت با اصول دموکراسی نیز قرار دارد.
تهیه فهرست نهایی نامزدان انتخابات پارلمانی و اعلام تصمیم کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی مبنی بر حذف نام 35 نامزد از فهرست نهایی حمایت حکومت افغانستان و سازمان ملل را نیز با خود همراه کرده است.
ریاست جمهوری کشور با نشر اعلامیه‌یی گفته که به استقلالیت کمیسیون‌های انتخاباتی احترام می‌گذارد و «موفقیت روند انتخابات و آزمون ملی وابسته به همکاری مردم و رعایت قوانین نافذه کشور توسط تمام مردم» است.