در حالی‌که آلمان ادعا می‌کند افغانستان یک کشور امن است، اوضاع امنیتی رو به وخامت مردم را از خانه‌های‌شان به رویارویی با شرایط سخت زمستان وادار می‌کند. سازمان‌های کمکی و حکومت ظاهرا توانایی ارائه‌ی کمک‌های کافی را ندارند
دویچه ویله/وصلت نظیمی
ترجمه: حمید مهدوی
نخستین برف سال کابل را پوشانده است و در حالی‌که عده‌یی از مردم از [تماشای] منظره‌ی زمستان لذت می‌برند، مهاجرین در پایتخت تیره‌روزتر شده‌اند. شهرها و محله‌های فقیرنشین کابل که از خیمه ساخته شده‌اند و سرپناه اضطراری پناهجویان‌اند، دفاع اندکی در برابر سرما و رطوبت فراهم می‌کند. هم‌چنین لباس و کفش‌های ضد آب زمستانی نیز وجود ندارد و بسیاری از کودکان تنها سرپایی می‌پوشند و در غیر آن پاهای‌شان برهنه است. همه‌ی این عوامل خطر بالای عفونت ایجاد می‌کند.
خیبر محمد، پناهنده‌یی که با خانواده‌اش در خیمه‌یی در شرق کابل زندگی می‌کند، به دویچه ویله گفت: «این‌جا شفاخانه‌یی وجود ندارد». آن‌ها از شر طالبان در ولایت بغلان، در شمال پایتخت، فراری شده‌اند. او گفت: «ما باید برای به‌دست آوردن دوا برای کودکان‌مان فواصل طولانی‌یی را طی کنیم و به این دلیل شبانه [خانه] را ترک می‌کنیم». اما دوا گران است و ما مجبوریم برای کمک به کودکان‌مان پول قرض کنیم». محمد نگران است که کودکان‌اش در زمستان زنده نخواهند ماند.
بدتر شدن اوضاع امنیتی در افغانستان
در سال 2016، بیش از 600 هزار تن در داخل مرزهای افغانستان از جنگ فرار کردند، در حالی‌که دیگران سال‌هاست که بی‌جاشده‌اند. بیش از نیم آن‌ها زیر 18 سال هستند. به گزارش آژانس مهاجرین سازمان ملل متحد، در ماه دسامبر 2016 به‌صورت مجموعی بیش از 1.5 میلیون بیجاشده‌ی داخلی در افغانستان وجود داشت. در گزارشی که روز سه‌شنبه توسط اداره‌ی هماهنگی امور انسان‌دوستانه‌ی سازمان ملل متحد در افغانستان آمده است که تعداد بیجاشدگان داخلی ثبت شده از اواسط ماه د سامبر تاکنون 40 هزار تن افزایش یافته است و انتظار می‌رود که بیشتر افزایش یابد.
بحران فعلی مهاجرین نتیجه‌ی مستقیم بدتر شدن اوضاع امنیتی در افغانستان است، که در مقایسه با سال‌های [اخیر] در بدترین حالت است. حل این بحران، مسئولیت بزرگی برای این کشور است. تقریبا در هر ولایتی – به‌ویژه در قندوز، ارزگان، هلمند و ننگرهار – جنگ جریان دارد. اکثریت مهاجرین از این ولایت می‌آیند.
فاجعه‌ی انسانی
به گفته‌ی دانیل مویلان، سخن‌گوی اداره‌ی هماهنگی امور انسان‌دوستانه‌ی سازمان ملل متحد در افغانستان، سازمان‌های بی‌شماری با حکومت افغانستان کار می‌کنند تا به خانواده‌های مهاجرین که اغلب در زمستان آسیب‌پذیر هستند، کار کنند. مویلان به دویچه ویله گفت: «می‌خواهیم مطمئین باشیم که باوجود هجوم مهاجرین و بیجاشدگان داخلی، می‌توانیم دسترسی به پناهگاه، غذا، آب پاک، امکانات بهداشتی، تسهیلات صحی و محافظت را تضمین کنیم».
اما به نظر نمی‌رسد که سطح فعلی کمک‌ها کافی باشد. سازمان کمکی صلیب سرخ افغانستان در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که دارد یک فاجعه‌ی انسانی اتفاق می‌افتد. «متاسفانه، هم سازمان‌های بین‌المللی و هم حکومت افغانستان قادر به پاسخگویی به تقاضای کمک نیستند». صلیب سرخ افغانستان علاوه کرد که هرچند آن‌ها برای زمستان و جاری شدن سیلاب در بهار آماده‌اند، با سطح فعلی منابع جلو بحران کنونی را گرفته نمی‌توانند.
ترس از بازگشت به خانه
بسیاری از مهاجران داخلی افغانستان پناهگاه ندارند تا خودشان در زمستان گرم نگه‌دارند. ضیاءالرحمن به دویچه ویله گفت که او و خانواده‌اش از [شر] به اصطلاح دولت اسلامی فراری شده‌اند. او گفت: «اما خوراکی دریافت کردیم، اما خیمه یا حتا سقفی روی سرمان نداریم» و اضافه کرد که نمی‌خواهد به این زودها [به خانه‌اش] بازگردد. هرچند جنگ در ولسوالی او فروکش کرده است، او نگران است که دولت اسلامی باز خواهد گشت. بسیاری از خانواده‌ها سال‌هاست که مهاجراند و چشم‌انداز آینده را از دست داده‌اند. حتا پس از آن‌که زمستان تمام می‌شود، این یک مسأله باقی خواهد ماند. مویلان گفت: «ما حکومت افغانستان، جامعه‌ی جهانی و دیگر شریکان را تشویق می‌کنیم تا با این چالش مقابله کنند» و اضافه کرد که برای بیجاشدگان داخلی افغانستان آینده‌یی باید ساخته شود. «آن‌ها به تخصیص عادلانه و سریع کار و زمین نیاز دارند».
شانسی برای پناهندگان پاکستانی وجود ندارد
برای پناهندگان در ولایت شرقی ننگرهار، در دمای نسبتا ملایم، آن‌ها از سرما در امان هستند؛ اما این صرف یک تسلی کوچک است. با توجه به این‌که تعداد مهاجرین به‌خصوص در چند ماه گذشته زیاد بوده است و هم چنان در حال افزایش است، حکومت محلی در این ولایت کم‌کم دست‌وپاچه می‌شود. تعداد زیاد افغان‌هایی که از کشور همسایه بازمی‌گردند دلیل اصلی این مشکل است. اداره‌ی هماهنگی امور انسان‌دوستانه‌ی سازمان ملل متحد در افغانستان برآورد می‌کند که در سال 2016، 500 هزار افغان توسط حکومت پاکستان وادار به بازگشت شدند، کشوری که گفته است می‌خواهد تمام افغان‌ها این کشور را تا ماه مارچ 2017 ترک کنند. بسیاری از این افراد در پاکستان تولد یافته و بزرگ شده‌اند و اکنون آن‌ها باید به یک کشور ناشناخته بروند.
نادر شاه، پس از آن‌که توسط پولیس پاکستان ترسانده شد، با خانواده‌اش فرار کرد و در گذرگاه مرزی تورخم وارد افغانستان شد. اکنون او در جلال‌آباد، مرکز ولایت ننگرهار، بودوباش دارد. او به دویچه ویله گفت: «ما روی سرمان سقف نداریم.» «به این دلیل است که مجبوریم با دوستان‌مان زندگی کنیم».
طاهر 32 ساله است و داوطلبانه به افغانستان بازگشت کرد. او به دویچه ویله گفت، حکومت در کابل برای بهبود اوضاع افرادی مانند او هیچ کاری انجام نداده است. طاهر گفت: «اشرف غنی، رییس‌جمهور ما، اعلان کرد که هر افغانی که از پاکستان به کشور بازگشت کرده است هدایا و زمین دریافت خواهد کرد» و علاوه کرد که انتظارات او برآورده نشده‌اند: «چنین اتفاقی نیافتاده است». طاهر هر روز در یک کارخانه‌ی خشت کار می‌کند و روزانه [معادل] شش یا هفت یورو دستمزد دریافت می‌کند. برای آغاز یک زندکی نو، او به [پول] بسیار بیشتر از آن نیاز دارد.
غلام حیدر فقیرزی، رییس اداره‌ی مهاجران در ننگرهار به دویچه ویله گفت که حکومت افغانستان روی یک راه‌حل کار می‌کند. او گفت: «برای بازگشت مهاجران از پاکستان، راه‌حلی برنامه‌ریزی شده است». «باید پناهگاه کافی وجود داشته باشد تا 30 هزار خانواده را در خود جای بدهد». با این‌حال، تعداد عودت‌کنندگان، متاسفانه بسیار بالاتر است.
پیش‌بینی غم‌انگیز
تعداد بیجاشدگان داخلی همراه با آن‌هایی که از پاکستان عودت می‌کنند تقریبا 2 میلیون تن است و این تعداد با رسیدن [عودت‌کنندگان] بیشتر از پاکستان، اروپا و آلمان افزایش خواهد یافت. حکومت و سازمان‌های کمک‌رسان به سختی از عهده‌ی این وضع برخواهند آمد و این مسأله هم‌اکنون واضح شده است چون کمک به بیجاشدگان داخلی در افغانستان در حال حاضر پراکنده و ناهماهنگ است. خیبر محمد در کابل می‌تواند این را گواهی بدهد. او گفت: «امروز ما یک کیسه آرد از یک سازمان کمک‌رسان دریافت خواهیم کرد و فردا سازمان کمک‌رسان دیگر برای ما چوب سوخت خواهد آورد.» «اما ما حیوان نیستیم که شما برایش چیزی بیاندازید. ما خواهان فرصت برای آموزش کودکان‌مان هستیم و به شفاخانه‌یی ضرورت داریم». به‌عنوان یک پدر، محمد مواظب کودکانش است و زمستان طولانی است.