پایان دور آخر گفتوگوی زلمی خلیلزاد، نماینده ویژهی امریکا برای صلح افغانستان با نمایندگان طالبان در قطر اکنون سرآغاز اختلافهای تازهای در افغانستان شده است. گروه طالبان دولت افغانستان را دستنشانده میخواند و همواره گفتوگوهای مستقیم با دولت افغانستان را رد کرده است. در سوی دیگر اشرف غنی، رییس دولت افغانستان اما میگوید که طالبان باید «پلانهای شوم بیگانگان را کنار بگذارند و مذاکرات مستقیم با دولت افغانستان را جدی بگیرند». در عین حال شماری از چهرههای سیاسی از پیشرفتهای مذاکرات اخیر امریکا با طالبان حمایت کردهاند.
آقای غنی روز دوشنبه هشتم دلو گفته بود که او از نقش فعلی منطقه و جهان و نیز از خطرها و تهدیدهای احتمالی پس از توافق صلح آگاهی دارد. به گفتهی او قربانیان اصلی جنگ جاری در افغانستان، افغانهااند و ابتکار صلح نیز باید به دست مردم افغانستان باشد.
آقای غنی همچنین گفت بود که که برای تأمین صلح ارادهی جدی دارد و در مذاکرات صلح ارزشهایی چون وحدت ملی، حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، دولت مرکزی قوی و کارا و همچنان حقوق اساسی شهروندان کشور غیرقابل بحث است و در مورد آن گفتوگو نخواهد شد.
در همین حال سرور دانش، معاون دوم رییسجمهوری گفته که دولت افغانستان طرفدار صلحی است که کشور را به جلو هدایت کند نه این که به عقب برگرداند.
او با اشاره به توافق بن اول، گفته که اگر برخیها میگویند که این توافقنامه ناقص بوده و باعث تداوم جنگ شده، اکنون نیز نگرانی از این وجود دارد که طرح بن دوم و اداره موقت و انتقالی بار دیگر تکرار شود و افغانستان را به «جنگهای از نوع دیگر» بکشاند.
او در صفحهی فیسبوکش نوشته که: «ما صلحی را میخواهیم که همه جوانب از طریق یک مذاکره مستقیم بینالافغانی و با مالکیت افغانها، از جنگ دست کشیده و با پذیرفتن زندگی مسالمتآمیز سیاسی، به اراده و انتخاب مردم احترام بگذارند و از این طریق در قدرت سیاسی سهیم شوند. باید تأکید کنیم که بین این دو فرمول تفاوت عمیق ماهوی وجود دارد یعنی سهیم شدن در قدرت سیاسی و یا تسلط یافتن بر قدرت سیاسی.»
او اضافه کرده که دولت افغانستان طرفدار صلحی است که چارچوب نظام سیاسی موجود کشور، منافع ملی، وحدت ملی، حقوق شهروندی، آزادیهای سیاسی و نظام مبتنی بر آرای مردم حفظ شود. به گفته آقای دانش «نظام امارتی» با شرایط امروز افغانستان سازگاری ندارد و مردم افغانستان نمیتوانند اجازه دهند که «یک گروه خاص» سرنوشت آنان را در اختیار بگیرد و بار دیگر «همسایگان افغانستان از راه دیگر برای بلعیدن افغانستان چنگ و دندان تیز کنند».
امرالله صالح، معاون اول تکت انتخاباتی اشرف غنی در انتخابات پیش رو، میگوید که آنچه طالبان به امریکا پیشنهاد کرده است و بر سر آن مذاکره میکنند، «بسته تسلیمی» دولت افغانستان به این گروه است.
او در صفحهی رسمی فیسبوکش نوشته: «دشمن میگوید من ضمانت میدهم که دیگر در هیچ جای دنیا نه حمله کنم و نه کسی را اجازه حمله بدهم ولی حاضر نیستم دست از بربادی افغانستان بردارم تا زمانیکه کابل ارادهای مرا بر سرنوشتاش بپذیرد. این در حقیقت پیشنهاد صلح نه بلکه پیشنهاد تسلیمی و تهدید است.»
او میگوید که کلید صلح در کابل نه که در راولپندی است و بسته پیشنهادی آنها هم نه توسط رهبران طالبان (چند تا ملا) بلکه توسط جنرالان پاکستانی پیشکش شده است.
به اعتقاد آقای صالح آنانی که آگاهانه یا ناآگاهانه کابل را متهم به سنگاندازی میکنند، «روایت دشمن» را تحکیم میکنند و خود را متهم قلمداد میکنند.
در همین حال شماری از چهرههای سیاسی در افغانستان، پیشرفتهای اخیر را یک فرصت برای ختم جنگ و آغاز صلح در افغانستان میدانند و نگرانیهای رییسجمهور غنی را بیشتر شخصی تفسیر میکنند تا ملی.
عطا محمد نور، والی پیشین بلخ و رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی افغانستان گفته که فرصتی که اکنون برای تأمین صلح فراهم شده است نباید بهخاطر حفظ قدرت رییسجمهور از دست برود.
او در صفحه فیسبوکش نوشته: «اكنون كه يك قدم به دستيابى صلح نزديكتر شدهايم و كشور در شرايط مهمى از زندگى سياسى خود قرار دارد، تقاضاى ما از رهبران كشور به خصوص رييسجمهور اين است تا از برخوردهاى توام با عصبانيت و عكسالعملهاى احساساتى كه اصلا به نفع كشور نيست، خودداری كنند.»
آقای نور با اشاره تلویحی به رییسجمهور غنی تأکید کرده که مردم افغانستان نگذارند که «عدهای» بهخاطر منافع شخصی و سیاسیشان با سرنوشت مردمی که صلح میخواهند بازی کند.
وحید مژه، از مقامهای پیشین طالبان قبل از 2001 و کارشناس امور سیاسی، در گفتوگو با روزنامه اطلاعات روز میگوید که مخالفت رییسجمهور غنی با روند مذاکرات امریکا با طالبان و پیشرفتهای محصول این گفتوگوها، به این دلیل است که او قدرتش را از دست میدهد. به گفته آقای مژده اگر مذاکرات صلح میان ایالت متحده و طالبان به نتیجه برسد، برایند آن یک حکومت موقت خواهد بود که رییسجهور غنی از همین حالا حضور خود را در آن منتفی میداند. بنابراین آقای غنی به نحوی از نتیجه گفتوگوهای اخیر امریکا با طالبان راضی به نظر نمیرسد.
آقای مژده معتقد است که زلمی خلیلزاد فراتر از آنچه به رسانهها گفته، روی مسایل دیگری نیز با طالبان توافق کرده و اطمینان داده است که خواستهای این گروه در نظر گرفته میشود و آنها هم بخشی از قدرت خواهند بود.
رحمتالله نبیل، نامزد ریاستجمهوری و رییس جریان محور مردم افغانستان و محمد محقق، رهبر حزب وحدت مردم افغانستان از دیگر چهرههایی است که از توافق اخیر میان نمایندههای ایالات متحده و طالبان در قطر در راستای صلح حمایت کردهاند.
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان روز دوشنبه در یک نشست با خبرنگاران گفت که در دیدار گفتوگوهای آخرش با طالبان در دوحه پیشرفتهای قابل توجهی صورت گرفته، بنابراین افغانها اختلافهای سیاسیشان را کنار بگذارند و از این فرصت استفاده کنند.
با توجه به موضع طالبان، حکومت افغانستان و شماری از چهرههای سیاسی خارج از دولت، بهنظر میرسد که روند صلح افغانستان که در رأس آن نماینده ویژه ایالت متحده امریکا قرار دارد اکنون در افغانستان وارد مرحلهی پیچیده دیگری شده است.