وزارت صحت عامه حدود شش ماه قبل با امضای تفاهمنامهای شفاخانههای وزیر محمد اکبرخان و شیخ زاهد را به بخش خصوصی سپرده است. هدف از این کار، بهبود خدمات صحی در کشور و کاهش سفر شهروندان افغانستان برای درمان به کشورهای همسایه خوانده شده است. شماری از داکتران و متخصصان در این شفاخانهها اما این تصمیم را نادرست میخوانند و میگویند که حکومت به جای واگذاری شفاخانهها به بخش خصوصی، به شرکتهای که در عرصهی صحت کار میکنند زمین توزیع کند تا این شرکتها شفاخانههایی با معیار جهانی بسازند.
وحید مایار، سخنگوی وزارت صحت عامه در گفتوگو با روزنامه اطلاعات روز هدف از خصوصیسازی این شفاخانهها را عرضهی خدمات صحی معیاری و کاهش رفتن شهروندان افغانستان به کشورهای همسایه به خصوص هند و پاکستان برای درمان میخواند. به گفتهی آقای مایار سالانه حدود 300 میلیون دالر پول شهروندان افغان صرف درمان و خدمات صحی در خارج از کشور میشود.
وی افزود که نه دولت و نه هم بخش خصوصی به تنهایی میتوانند که خدمات صحی معیاری با معیار کشورهای منطقه و جهان ارایه کنند، بنابراین رهبری حکومت تصمیم گرفت که این کار به صورت مشترک انجام شود: «معنای مشارکت عامه و خصوصی این است که خدماتی را که نه دولت و نه بخش خصوصی به تنهایی انجام داده میتواند، هردو به طور مشترک انجام دهند که خدماتشان با معیارهای منطقه برابر باشد تا سبب کاهش رفتن شهروندان به خارج از کشور شود.»
رهبری حکومت وحدت ملی و مشخصا وزارت صحت عامه حدود دو هفته قبل با امضای تفاهمنامهای شفاخانههای وزیر اکبرخان و شیخ زاهد را به یک شرکت هندی ـ اماراتی موسوم به (BRC) سپرد. این شرکت در دیگر کشورها هم حدود 100 شفاخانه دارد و خدمات صحی معیاری ارایه میکند. تا کنون روی این که تحت چه شرایطی این شفاخانهها به این شرکت سپرده شود، توافق نهایی نشده است. بر اساس این تفاهمنامه قرار است در مرحلهی اول، شفاخانهی شیخ زاهد و سپس شفاخانه وزیر اکبر خان به این شرکت سپرده شود. آقای مایار میگوید که پس از سپرده شدن این شفاخانه به شرکت بی آر اس، ظرفیت و توانایی تمام داکتران بررسی میشود و داکترانی که توانایی و قابلیتی با معیارهای آن شرکت را داشته باشند، جذب همین شفاخانهها میشوند و بقیه به دیگر شفاخانهها راجع میشوند.
داکتر گلاحمد ایوبی، رییس شفاخانهی ملکی وزیر محمد اکبر خان میگوید که این شفاخانه از بزرگترین و فعالترین شفاخانهها در بخش ارتوپیدی و تروماتولوژی در کشور است.
به گفتهی او هر ماه حدود 10 هزار نفر در این شفاخانه مراجعه میکند که حدود یک و نیم هزار آن بستر و روزانه بهطور اوسط 85 عملیات کوچک و بزرگ در آن انجام میشود. در همین حال این شفاخانه در شرایط اضطراری مثل انفجارها یکی از مراجع عمدهی برای زخمیها است.
آقای ایوبی با واگذاری این شفاخانه به بخش خصوصی موافق نیست: «اگر حکومت میخواهد خدمات صحی معیاری به شهروندان ارایه کند و نگذارد پول شهروندان به خارج از کشور سرازیر شود، باید زمین در اختیار شرکتها قرار دهد تا از بنیاد یک شفاخانه معیاری بنا شود.»
به گفتهی او ساختمان شفاخانهی وزیر اکبر خان حدود 55 سال قدامت دارد و با معیارهای شفاخانههای امروزی برابر نیست: «خدمات صحی معیاری ساختمان معیاری میطلبد. شفاخانه وزیر اکبر خان با استندرد 50 سال قبل ساخته شده است و نیازمندیهای اکنون را مرفوع نمیکند. شفاخانه وزیر اکبر خان 37 جریب زمین دارد. دولت میتواند 10 جریب آن را به این شرکت بدهد تا شفاخانه معیاری بسازد.»
او میگوید که هر روز حدود 30 هزار شهروند افغانستان برای درمان به خارج از کشور میروند، درحالیکه ظرفیت اعظمی شفاخانه وزیر اکبرخان و شیخ زاهد روزانه رقمی حدود 500 مریض است: «حتی اگر این دو شفاخانه به بخش خصوصی سپرده شود تا آنان خدماتی مثل شفاخانههای خارج از کشور ارایه کند هم تاثیر چشمگیری روی کاهش رجعت مردم به خارج از کشور نخواهد داشت.»
شفاخانهی وزیر اکبرخان در بخشهای عاجل، داخله و جراحی خدمات صحی ارایه میکند. این شفاخانه 220 بستر دارد که ویژهی اورتوپیدی و ترولوژی است. حدود 80 بیمار روزانه دراین شفاخانه جراجی میشوند. شمار تمام کارمندان این شفاخانه 412 نفر است که از ین میان 130 تن آنان داکتر هستند. سالانه حدود 60 متخصص از این شفاخانه فارغ میشوند.
شفاخانهی شیخ زاهد که قرار است در مرحلهی اول به شرکت BRS سپرده شود، دو سال قبل به فعالیت آغاز کرد. این شفاخانه ویژهی بیماران اعصاب است. وحدت الکوزی، رییس شفاخانه شیخ زاهد میگوید که تا دو سال قبل چنین مرکز مجهز در بخش جراجی اعصاب و داخلهی اعصاب در کشور فعال نبود و این نخستین مرکز در این بخش است. به گفتهی آقای الکوزی، خدمات در این شفاخانه رایگان است: «عملیاتهای که در هند حدود 500 هزار افغانی هزینه برمیدارد را در اینجا ما رایگان انجام میدهیم و تنها مصرف برخی داروهای که در شفاخانه نیست را خود مریض میپردازد، آن هم خیلی زیاد باشد از 1000 تا 2000 افغانی است.»
روزانه 200 تا 300 بیمار به شفاخانهی شیخ زاهد مراجعه میکنند، اکثر این بیماران فقیرند و توانایی رفتن به بیرون از کشور را ندارند. آقای الکوزی میگوید که از دو سال به اینسو حدود 1000 جراحی اعصاب در این شفاخانه انجام شده است.
مسئولان شفاخانههای شیخ زاهد و وزیر اکبرخان میگویند که در حال حاضر ارایهی خدمات صحی در این شفاخانهها رایگان است و تنها پول دارو را خود بیماران میپردازند. به گفتهی آنان اگر این شفاخانهها خصوصی شود، دست یک عدهی زیادی از شهروندان از خدمات صحی کوتاه میشود. آنان میافزایند اگر دولت میخواهد از خروج پول از افغانستان جلوگیری کند، زمین در اختیار شرکتهای خصوصی قرار دهد، نه این که شفاخانههای برحال و فعال که برای عامهی مردم و بهویژه بیماران بیبضاعت خدمات صحی ارایه میکنند را به بخش خصوصی بسپارد.
در سوی دیگر وحید مایار، سخنگوی وزارت صحت عامه میگوید که هماکنون شش درصد مصارف یک بیمار از بودجهی دولت، 24 درصد از سوی کشورهای کمککنند آن هم در بخش مادر و کودک و بقیه 70 درصد آن توسط خود بیمار تأمین میشود.
از سویی هم او میگوید که برای ارایهی خدمات صحی چندین شفاخانهی دیگر نیز در کابل وجود دارد و بیماران که توانایی مالی ندارند، میتوانند به آن شفاخانهها مراجعه کنند: «ما در کابل چندین شفاخانه دیگر داریم، مثل شفاخانه استقلال، جمهوریت، ابن سینا و چند شفاخانه دیگر. خدماتی که در این شفاخانهها ارایه میشود در آنجا نیز ارایه میشود.»