محمدعمر داوودزی، رییس دبیرخانه‌ی شورای عالی صلح و نماینده‌ی رییس‌جمهوری در امور اجماع منطقه‌ای برای صلح در جریان سفر اخیر خود به پاکستان گفت که دیدگاه آن کشور نسبت به روند صلح افغانستان با گروه طالبان تغییر کرده است.
نقش پاکستان در پروسه‌ی صلح افغانستان مهم و حیاتی خوانده شده و افغانستان همواره از آن کشور خواستار اقدام عملی و صادقانه در روند صلح و کشاندن طالبان به میز مذاکره شده است. حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان بارها گفته بود که کلید صلح افغانستان در دست پاکستان است. رییس‌جمهور غنی نیز به چندین بار گفته بود که افغانستان در جنگ اعلام‌نشده با پاکستان قرار دارد و برای صلح افغانستان، نخست باید با پاکستان صلح شود.
گفت‌وگوی دولت با دولت به عنوان دو کشور مستقل و برابر، کشاندن طالبان دور میز مذاکره، پناه ندادن به طالبان، اخراج آن عده طالبان از خاک پاکستان که به گفت‌وگوهای صلح تن نمی‌دهند، تعهد به همکاری صادقانه در راستای صلح به رهبری و مالکیت افغانستان و عدم مداخله در امور داخلی افغانستان، خواست‌های افغانستان از پاکستان بوده است که نظر به وضعیت روابط دو کشور در برهه‌های مختلف مطرح شده است. اما پاسخ پاکستان هموراه تعهد به همکاری بدون عمل بوده است.
آقای داوودزی اکنون می‌گوید که در دیدگاه پاکستان نسبت به صلح افغانستان تغییر آمده است. او در جریان سفر خود به پاکستان در گفت‌وگو با صدای امریکا گفت: «علایم ابتدایی نشان می‌دهد که تغییری آمده است. طرز فکرشان در مورد پروسه‌ی صلح، آمدن صلح و ثبات در افغانستان تغییری آمده است.»
داوودزی می‌افزاید که مردم افغانستان از پاکستان و دیگر کشورهای منطقه توقع دارند که در راستای آوردن صلح با مردم افغانستان همکاری کنند: «همکاری طوری باشد که همه‌ی‌شان از نفوذ خود بر طالبان استفاده کنند. نفوذ پاکستان که بر طالبان بیشتر است، طالبان را تشویق کنند که با دولت افغانستان مذاکره کنند.»
به گفته‌ی آقای داوودزی، فعالیت‌های اخیر پاکستان از جمله سفرهای وزیر خارجه آن کشور به کشورهای منطقه، دعوت از کشورها برای شکل‌گیری یک اجماع در رابطه به ختم جنگ و چگونگی برقراری صلح در افغانستان، سفر نخست‌وزیر عمران خان به ترکیه، تعهد به همکاری در روند صلح در اعلامیه مشترک ولی‌عهد عربستان و عمران خان از جمله مواردی است که نشان‌گر تغییر در دیدگاه پاکستان است.
پس از برگشت آقای داوودزی از پاکستان، شورای عالی صلح گفت که که در دیدارهای هیأت افغانی با مقام‌های حکومت پاکستان توافق شده که علمای دو کشور در آینده‌ی نزدیک نشستی برگزار کنند.
سید احسان طاهری، سخن‌گوی شورای عالی صلح گفته که پاکستان متفاوت‌تر از گذشته بر ایجاد یک اجماع منطقه‌ای برای صلح افغانستان و نیز حاضر کردن طالبان به میز مذاکره با حکومت افغانستان وعده سپرده است. آقای طاهری محتاطانه از تعهد پاکستان ابراز خوشبینی کرد و گفت که منتظر نخستین گام عملی پاکستان است.
پس از تشدید تلاش‌های امریکا به رهبری زلمی خلیل‌زاد در راستای صلح افغانستان، نمایندگان امریکا و طالبان یک بار در پاکستان، دو بار در قطر و یک بار در امارات متحده عربی باهم دیدار کرده‌اند. پاکستان در تدویر این نشست‌ها نقش داشته است. پس از نشست ابوظبی عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان گفت که این گفت‌وگوها و مذاکرات با میانجی‌گری و کمک اسلام‌آباد انجام شده است. عمران خان ابراز امیدواری کرد که این میانجی‌گری بتواند به حدود سه دهه رنج مردم افغانستان پایان داده و منجر به صلح در این کشور شود: او همچنان نوشته است: «پاکستان برای تقویت صلح در افغانستان تمام تلاش خود را انجام خواهد داد.»
تغییر دیدگاه یا دل‌خوشی افغانستان؟
پاکستان بارها تعهد به همکاری در ارتباط به صلح افغانستان داده و گام‌های نیز برداشته، اما در روندهای مختلف صلح، به کم‌کاری و برخورد غیرصادقانه از سوی دولت افغانستان متهم شده است. پس از دور اول گفت‌وگوهای مستقیم صلح میان نمایندگان دولت افغانستان و طالبان در ماه سرطان ۱۳۹۴ در مری پاکستان، اسلام‌آباد دور دوم گفت‌وگوها را که قرار بود در ماه اسد همان سال برگزار شود، به خاطر فاش شدن مرگ ملا محمد عمر، رهبر و بنیان‌گذار طالبان به تعویق انداخت. پس از آن دور بعدی مذاکرات برگزار نشد. وزارت خارجه‌ی پاکستان آن زمان در بیانیه‌ای گفت: «انتشار خبر مرگ ملا عمر، رهبر گروه طالبان روی این روند تأثیر دارد و دولت جمهوری اسلامی پاکستان مصمم است با در نظرداشت شرایط موجود، پروسه‌ی گفت‌وگوهای صلح میان دولت افغانستان و طالبان را کمی به تعویق بیاندازد تا نظرات سران طالبان در این ارتباط و همچنین استراتژی جدید این گروه با تعیین رهبری جدید روشن شود.»
پس از آن شورای عالی صلح افغانستان گفت که به تعویق افتادن دور دوم گفت‌وگوهای صلح هیچ ربطی به مرگ ملا عمر ندارد و این هدف پاکستان بود که دور دوم این گفت‌گوها انجام نشود.
در چند سال اخیر، در کنار یک دور مذاکرات مستقیم میان نمایندگان افغانستان و طالبان، مذاکراتی که به صورت جدی پی‌گیری شد، نشست‌های چهارجانبه با حضور امریکا، پاکستان، افغانستان و چین بود که پنج دور آن در کابل و اسلام‌آباد برگزار شد. این گفت‌وگوها نیز پس از افزایش تنش در روابط کابل و اسلام‌آباد متوقف شد و آن زمان افغانستان پاکستان را متهم کرد که با افغانستان صادقانه برخورد نمی‌کند و به تعهد خود مبنی بر کشاندن طالبان دور میز مذاکره، عمل نمی‌کند. پنجمین و آخرین دور این نشست‌ها در پایان ماه ثور سال ۱۳۹۵ خورشیدی در اسلام‌آباد برگزار شده بود.
هرچند دبیر شورای عالی صلح می‌گوید که تغییری در دیدگاه اسلام‌آباد نسبت به صلح افغانستان دیده می‌شود، اما به گفته‌ی کارشناسان، تا زمانی‌که پاکستان گام‌های عملی و صادقانه برندارد ــ که بعید به نظر می‌رسدــ باور به اظهارات مقام‌های پاکستانی دل‌خوشی بیش نیست.
جعفر رسولی، پژوهش‌گر روابط بین‌الملل در کویینز کالج نیویورک در گفت‌وگو با اطلاعات روز می‌گوید که او در موضع پاکستان نسبت به صلح افغانستان تغییری نمی‌بیند. آقای رسولی می‌افزاید: «رهبران پاکستان حتا فشار ایالات متحده‌ی امریکا را نیز برای حفظ طالبان تحمل می‌کنند. تا کنون شاهد اقدام مشخص پاکستان که نشان از تغییر باشد، دیده نمی‌شود. لفاظی‌های دیپلماتیک زمانی که در عمل هم با حسن نیت همراه گردد، مثبت است.»
وحید مژده، کارشناس مسایل سیاسی و مقام پیشین طالبان پیش از ۲۰۰۱ می‌گوید پاکستان بعد از به قدرت رسیدن عمران خان گفته که نمی‌خواهد در جنگ دیگران شرکت کند و همچنان بارها گفته شده که پاکستان دید سابق خود را نسبت به افغانستان ندارد، اما تا زمانی‌که گام‌های عملی از سوی پاکستان برداشته نشود، تنها به گفتار و ادعاهای مقام‌های پاکستانی نمی‌شود قانع شد.
آقای مژده در گفت‌وگو با اطلاعات روز گفت که رابطه‌ی پاکستان با طالبان همانند گذشته است: «روابط پاکستان این طور نیست که طالبان را به زور به میز مذاکره بیاورد. پاکستان می‌گوید که ما به طالبان می‌گوییم که به میز مذاکره بیایند، اگر نیامندند، صلح از راه زور و جنگ برقرار نمی‌شود.»
در نشست ابوظبی، نمایندگان طالبان با نمایندگان کشورهای امریکا، امارات متحده‌ی عربی، عربستان سعودی و پاکستان دیدار کردند، اما حاضر به دیدار با هیأت مذاکره‌کننده‌ی صلح دولت افغانستان نشدند. قرار بود دوری بعدی (پنجم) دیدار نمایندگان طالبان با امریکا در شهر جده‌ی عربستان سعودی برگزار شود که نشد. بعدتر اعلام شد که نشست در قطر برگزار می‌شود، اما گزارش شد که طالبان این نشست را به دلیل اختلاف روی آجندای آن لغو کرده است.
ظاهراً معلوم می‌شود که بر سر مکان دور بعدی مذاکره میان طرف‌های ذی‌دخل از جمله قطر و عربستان اختلاف نظر وجود دارد. به باور کارشناسان، این اختلاف‌ها و اقدامات اخیر برخی کشورها برای نقش داشتن در مذاکرات صلح از یک طرف و در محور نبودن دولت افغانستان و اقدامات تلافی‌جویانه اخیر این کشور از جمله تعیین دو چهره‌ی ضد طالبانی و پاکستانی در رهبری وزارت‌های دفاع و داخله و تشدید حملات تهاجمی بر طالبان از طرف دیگر، تلاش‌های پسین صلح را با خطر بن‌بست مواجه خواهد کرد.
آقای مژده می‌گوید که مسأله‌ی افغانستان بسیار پیچیده‌تر از آن است که گفته شود، اگر پاکستان کمک کند در افغانستان صلح برقرار می‌شود، اگر نکند نمی‌شود.