نجیبالله سعادت
راه ترانزیتی لاجورد در یک مراسم ویژه، صبح روز پنجشنبه (22 قوس) با حضور رییسجمهور غنی و مقامهای دولت ترکیه و ترکمنستان رسما افتتاح و برای نخستین بار یک محمولهی تجاری افغانستان به شکل آزمایشی از راه لاجورد به ترکیه فرستاده شد.
راه لاجورد پس از گذشتن از ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه سر انجام به کشورهای اروپایی منتهی میشود.
این راه از دو گذرگاه «بندر آقینه» در ولایت فاریاب در شمال کشور، و «بندر تورغندی» در ولایت هرات آغاز و سرانجام به اروپا میرسد.
رییسجمهور غنی در مراسم افتتاح راه لاجورد در هرات گفت که گشایش این راه، موانع بزرگی را از سر راه صادرات افغانستان برداشته است.
آقای غنی افزود که افغانستان از انزوای تاریخی بیرون شده و دیگر راههای ارتباطیاش با جهان محدود نیست.
رییسجمهوری یادآور شد که قبل از این انتقال کالای صادراتی افغانستان به آذربایجان ۱۴ روز را در بر میگرفت ولی با افتتاح راه لاجورد این زمان به دو روز کاهش یافته است.
وی افتتاح راه لاجورد را دستاورد بزرگی برای افغانستان خواند و از مردم خواست که با برگزاری جشنهای خیابانی از افتتاح این مسیر استقبال کنند؛ اتفاقی که در هرات نیفتاد.
در این مراسم همچنین وزیر حمل و نقل دولت ترکمنستان و نمایندهی دولت ترکیه از اقدامها و فعالیتهای زیربنایی رییسجمهور و دولت افغانستان تقدیر کردند و وعدهی همکارهای بیشتر دادند.
پیش از این افغانستان از راه بندر کراچی پاکستان کالایهای تجاریاش را صادر میکرد؛ مسیری که همواره با چالشهایی روبهرو بوده و با افزایش تنشهای سیاسی بین افغانستان و پاکستان، این مسیر هفتهها و ماهها از سوی دولت پاکستان مسدود میشد.
مزایا و سهولتهای لاجورد
موافقتنامهی احیای مجدد راه لاجورد سال گذشته در پایان کنفرانس همکاریهای اقتصادی منطقهای «ریکا» در شهر عشقآباد، پایتخت ترکمنستان از سوی وزیران خارجهی پنج کشور افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه امضا شد.
نعمتالله سروری، استاد دانشگاه هرات میگوید که این مسیر، راه تاریخی است که از نزدیک به دو هزار سال قبل، لاجورد بدخشان در شمال شرق کشور از طریق این راه به کشورهای آسیای میانه و کشورهای اروپایی صادر میشد.
وجه تسمیهی این راه به دلیل صادرات لاجورد افغانستان از این مسیر به کشوریهای آسیای میانه و اروپا گرفته شده است.
این راه از دو بندر تورغندی در هرات و آقینه در فاریاب آغاز و به بندر ترکمنباشی ترکمنستان میرسد و سپس از مسیر شهر باکو در آذربایجان به منطقهی تفلیس گرجستان وصل میشود و از تفلیس به قارس ترکیه میرسد. این مسیر بعد از رسیدن به استانبول به سایر کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و آلمان وصل میشود.
مسوولان وزارت حمل و نقل کشور این مسیر را یکی از کوتاهترین، مطمیینترین و سادهترین راهها برای افغانستان خواندهاند، زیرا از مرز افغانستان تا بندر ترکمنباشی هم جاده و هم خط آهن وجود دارد. باکو نیز از طریق جاده و خط آهن به استانبول وصل است.
ارزیابیهای دولت افغانستان نشان داده که انتقال کالای تجاری از طریق بندر کراچی پاکستان به شهر مرزی جلالآباد در شرق کشور، حدود ۱۴ روز وقت میگیرد و تنها هزینهی انتقال یک کامیون کالا بیشتر از ۵ هزار دالر است، اما هزینهی بندر تورغندی هرات تا قارس ترکیه با استفاده از راه لاجورد دو هزار و ۲۰۰ کیلو متر و نزدیک به سه هزار و ۳۰۰ دالر است.
هرچند بعد از افتتاح این مراسم ۱۸۰ تن محصولات از افغانستان که شامل کشمش، کنجد، تار پنبه و زعفران است از طریق این راه به ترکیه فرستاده شد؛ اما شماری از اعضای شورای ولایتی هرات به ادامهی تجارت از این مسیر خوشبین نیستند.
مهدی حدید، عضو شورای ولایتی هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که رییسجمهور در زمان افتتاح پروژهی تاپی به مردم وعدهای زیادی داد اما کمتر به این وعدهها عمل کرده و به همین دلیل مردم هرات به وعدهای رییسجمهور بیباور شدهاند. وی هرچند ماهیت این راه را مهم و بارزش عنوان میکند اما میگوید رییسجمهور باید با اقدامات عملی، اعتماد از دست رفتهی مردم هرات را نسبت به خودش احیا کند.
در سوی دیگر عبدالبشیر بشارت، استاد دانشگاه هرات ضمن استقبال از افتتاح راه لاجورد، این مسیر را نسبت به سایر راهها مفید و اقتصادیتر عنوان میکند. او معتقد است که اگر دولت تسهیلات لازم را فراهم سازد تا بازرگانان کالای تجاریشان را به گونه سریعتر و با هزینهی کمتر به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر کنند.