«انار انار شیرین…» بانگ نشاط‌آوری است که این روزها در حاشیه‌ی جاده‌های پایتخت می‌پچید و عابران را به خرید آن دعوت می‌کند. این روزها، انار یکی از میوه‌های وسوسه‌برانگیز ویترین فروشندگان میوه در حواشی جاده‌های پایتخت افغانستان است. صدها دست‌فروش درجاده‌های پایتخت ریخته، انار و دیگر محصولات آن (مربا، رب و جوس) را می‌فروشند.
کیفیت خوب و قیمت مناسب انار عابران را به خرید آن ترغیب می‌کند. اگرچه قیمت مناسب این میوه احتمالا برای مشتریان آن به صرفه است اما در سوی دیگر، باغداران و تولیدکنندگان انار را متأثر کرده است.
انار ارزان؛ بدشانسی برای باغداران، به‌صرفه برای خریداران
صدیقالله فضلی یکی از صدها فروشنده‌ی انار را در یکی از جاده‌های پایتخت دیدم. او با صدای بلند سعی می‌کرد توجه عابران را به کراچی دستی‌اش که روی آن انار چیده‌بود، فرا بخواند. از او در مورد وضعیت کار و بارش پرسیدم. جواب کوتاه بود: «درد زیاد است اما سود اندک.»
تنها منبع درآمد او محصولات درختان انارش است که سال‌ها آن را پرورش داده و اکنون در حد قابل قبولی محصول می‌دهد. او باید از فروش آن، مخارج خانواده‌اش را تأمین کند. به دلیل فراوانی انار در بازار، سود قابل توجهی عاید صدیقالله نمی‌شود. او می‌گوید: «کیفیت انواع انارهایی که در بازار به فروش می‌رسد، تفاووت چندانی ندارد. فراوانی انار در بازار به کاهش قیمت آن منجر شده است. ارزانی انار برای خانواده‌ام خبر خوبی نیست.»
عکس از صفحه ارگ
صدیقالله می‌گوید که تمام اعضای خانواده‌ی ده نفره‌اش مصروف نگهداری و برداشت محصول از باغ انار است: «من باغدارم و برای امرار معیشت، تمام اولادها با من همکارند.»
به باور صدیقالله، چیدن انار آسان نیست و باید با دقت انجام شود. در صورتی که این میوه به دقت از درخت آن چیده نشود، به‌زودی آسیب می‌بیند. از سوی دیگر، انار به محض رسیدن باید فروخته شود چون در صورت تأخیر در فروش، قیمت آن کاهش می‌‌یابد. «حتا انارهای که پوست کلفت دارد هم باید به دقت چیده شود. این میوه، مستعد فاسد شدن است.»
فرزندان صدیقالله، انار را از درختان آن با دست می‌چینند. چیدن انار از شاخه‌های درخت آن بدون امکانات محصول‌برداری، دشوار است. اگر انارها به قیمت مناسب فروخته شود، دشواری کار فرزندان صدیقالله را جبران کرده و اسباب رضایت و خوشحالی این خانواده را فراهم می‌کند.
صدیقالله می‌گوید: «رسیدن انار، به معنای آغاز یک فصل دشوار برای فرزندانم است. آن‌ها باید انار را بچینند و من بفروشم. فروش انار با قیمت مناسب خوش‌شانسی خانواده‌ام است اما در برخی موارد مثل امسال، مزد زحماتی که متقبل می‌‌شویم، اندک است.»
صدیقالله از وضعیت انار در بازارهای بین‌المللی اطلاعاتی ندارد. فروش او تنها در بازارهای داخلی خلاصه می‌شود. بازاری که با ورود انار فراوان اشباح شده و قیمت‌ها را پایین می‌آورد. هرچند قیمت پایین انار برای او و خانواده‌اش اتفاق خوبی نیست، اما با این وصف، او راضی است. صدیقالله معتقد است که فراوانی انار در بازار، اراده‌ی خداوند است که به درختان و باغستان‌های انار برکت داده و محصولات افزایش یافته است.
محصولات انار افغانستان
عکس از صفحه ارگ
محصولات انار افغانستان در سال جاری، بیش از 180 هزار تن گزارش شده‌است. اکبر رستمی سخن‌گوی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری می‌گوید: «تا کنون حاصلاتی که از ولایت‌های قندهار، هلمند، هرات، بلخ و چند ولایت تولیدکننده‌ی انار به دست آمده، بیش از 180 هزار تن است و انتظار می‌رود که این آمار پس از پایان فصل برداشت محصول در سراسر کشور، افزایش یابد.»
به گفته‌ی آقای رستمی، قندهار علی‌رغم آن که اسمش با خشخاش گره خورده، کماکان بزرگترین تولیدکننده‌یی انار افغانستان است. در این ولایت بیش از ده هزار باغدار مصروف پرورش باغ‌های انارند. امسال حاصلات این باغداران دست‌کم به 150 هزار تُن رسیده است. رقمی که به نسبت سال‌های گذشته، 25 هزار تن افزایش داشته است.
آقای رستمی می‌گوید که انار افغانستان از کیفیت خوبی در منطقه برخورداراست: «انار قندهار، بهترین کیفیت را در سطح منطقه دارد.»
بازار فروش داخلی و محدود
در حال حاضر انار، میوه‌ی پرمصرفی در بازار داخلی کشور است و به دلیل کیفیت خوب و نرخ پایین آن، کارخانه‌های بزرگ تولید آب انار در کشور فعال شده است.
باغداران و تولیدکنندگان انار، می‌خواهند که محصولات‌شان را در بازارهای بین‌المللی عرضه کنند. آن‌ها معتقد‌اند که میزان محصولات انار افغانستان بیشتر از تقاضای بازار داخلی است و برای جلوگیری از کاهش قیمت آن باید به خارج از کشور صادر شود.
منبع عکس: صفحه ارگ
مسوولان در وزارت صنعت و تجارت می‌گویند که با سنجش نیاز داخلی افغانستان، بر آن‌اند که با استفاده از راه‌های مواصلاتی که افغانستان را به بازارهای جهانی وصل می‌کند، بیش از 150 هزار تن انار باکیفیت را صادر کنند.
مسافرقوقندی سخن‌گوی وزارت صنعت و تجارت می‌گوید که تاکنون 26 هزار و 564 تُن از حاصلات انار باکیفیت قندهار به خارج از کشور صادر شده است. از این میزان صادرات، بیش از 50 تُن به دبی، 30 تن به هندوستان و بیش از 26 هزار تن آن به پاکستان صادر شده است.
قرار بر این است که امسال، انار افغانستان به ایران، عربستان، اروپا و امریکا نیز صادر شود.
تلاش مسوولان برای افزایش باغستان‌های انار
زراعت یکی از بخش‌های مهم در رشد اقتصادی افغانستان است. قریب به 42 درصد شهروندان کشور، با زراعت امرار معیشت می‌کنند.
نقش زراعت در اقتصاد افغانستان، جامعه‌ی جهانی را نیز متقاعد کرده است که به سکتور زراعت کشور توجه کرده و برای رشد آن سرمایه‌گذاری کنند. مسوولان وزارت زراعت می‌گویند که با درک اهمیت زراعت، روی تمام بخش‌های زراعتی کشور سرمایه‌گذاری کرده است تا فراورده‌های زراعی کشور از میزان تقاضای داخلی بیشتر شود.
منع عکس: صفحه فیسبوک آقای رستمی
اکبر رستمی سخن‌گوی وزارت زراعت می‌گوید: «مثل بخش‌های دیگر، ما روی تولیدات انار توجه کرده‌ایم. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری به‌خاطر گسترش باغ‌های انار تلاش می‌کند که در ولایت‌هایی که انار باکیفیت محصول می‌دهد، باغستان‌های انار را افزایش دهد تا صادرات آن نیز بیشتر شود.»
به گفته‌ی مسوولان، اکنون به دلیل سودآوری انار، این میوه به عنوان جایگزینی برای کشت غیرقانونی تریاک مورد توجه قرار گرفته است و تلاش می‌شود که از فروش انار، عایدات بیشتری به دهقانان برسد تا آن‌ها از کشت تریاک دست بکشند.
به نقل از مسوولان، قندهار و هلمند دو ولایتی است که بیشترین توجه را به خود جلب کرده است تا باغ‌های انار، کشت بدیل تریاک آن باشد.
وزارت زراعت، مالداری و آبیاری تنها در قندهار بیش از دو هزار و 500 جریب زمین را به باغستان انار تبدیل کرده است. مسوولان می‌گویند که برای بهبود محصولات انار، به دهقانان آموزش‌های حرفه‌یی باغداری داده‌اند تا آن‌ها با کنترل بیماری‌های گیاهی و تجویز دارو از درختان انار حاصلات بیشتر و باکیفیت‌تری بگیرند.
سخن‌گوی وزارت زراعت می‌گوید: «ما به دهقانان آموزش می‌دهیم تا با روش‌های نوین باغداری آشنا شده و محصولات‌شان افزایش یابد. با عرضه‌ی این محصولات در بازارهای جهانی، مضاف بر سوددهی برای دهقان‌ها و آمدن تغییر در زندگی‌‌شان، اقتصاد افغانستان رشد می‌کند.»
بسته‌بندی غیرمعیاری محصولات برای صادرات
فروش انار با نرخ مناسب بزرگترین مشوق دهقان‌ها برای کشت و حاصل‌برداری از آن است. تعدادی از باغداران می‌گویند که نرخ فروش انار در بازارهای داخلی به‌صرفه نیست و برای صادرات آن به خارج از کشور، هنوز با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
به نقل از باغداران، محموله‌های صادراتی انار به فرصتی برای صدور به خارج از کشور نیاز دارد اما این فرصت فراهم نشده است. آن‌ها می‌گویند که به زمان قابل توجهی نیاز دارند تا محصولات شان به بازارهای جهانی برسد. گل‌آغا فهیمی یکی از فروشندگان انار می‌گوید: «من انار را از باغداران می‌خرم اما برای فروش آن باید بسیار انتظار بکشم. در برخی موارد، تأخیر در فروش، باعث پوسیدگی محصولات می‌شود.»
در سوی دگر، باغداران، از نبود امکانات مناسب برای نگهداری از محموله‌های انار‌شان شاکی هستند. ادعایی که مسوولان وزارت صنعت و تجارت آن را رد می‌کنند. مسافر قوقندی سخن‌گوی وزارت صنعت و تجارت افغانستان می‌گوید که فراورده‌های زراعتی افغانستان با استفاده از راه‌های مواصلاتی به زود‌ترین فرصت به بازارهای جهانی صادر می‌شود.
آقای قوقندی می‌گوید که تنها دلیل تأخیر در انتقال و صادرات فراورده‌های زارعتی به خارج از کشور، استندرد پایین و غیرحرفه‌یی در بسته‌بندی محموله‌های زراعتی است: «اکنون، مشکل ما در صادرات فراورده‌های زراعتی، صرفا بسته‌بندی غیرحرفه‌یی محصولات است. ما تلاش می‌کنیم که با ارایه‌ی بسته‌های آموزشی در خصوص بسته‌بندی حرفه‌یی محصولات، این مشکل را رفع کنیم.»
آقای قوقندی می‌گوید که وزرات صنعت و تجارت برای تمام محصولات زراعتی افغانستان بازاریابی می‌کند و هرگز دهقان‌ها و تولیدکنندگان را تنها نمی‌گذارد.