تنها پنج روز به ۲۸ میزان مانده است؛ روزی که نزدیک به ۹ میلیون شهروند افغانستان از میان بیش از ۲۵۰۰ نامزد، ۲۵۰ تن را به عنوان نماینده‌شان به مجلس نمایندگان می‌فرستند. با توجه به وخیم‌شدن وضعیت امنیتی، استفاده‌ی بی‌پیشینه تروریستان از تاکتیک حملات انتحاری و هشدار طالبان به مختل‌کردن انتخابات، تأمین امنیت انتخابات پارلمانی پیشرو، یکی از چالش‌های جدی روند انتخابات و آزمون سخت برای نیروهای امنیتی افغانستان است.
به دنبال چندین حمله بر گردهمایی‌های انتخاباتی، در آخرین مورد روز شنبه (۲۱ میزان) یک گردهمایی مبارزات انتخاباتی در ولایت تخار در شمال کشور هدف حمله‌ی انتحاری قرار گرفت که ۱۴ کشته و بیش از ۳۰ زخمی بر جای گذاشت. نگرانی‌هایی وجود دارد که ممکن است طالبان در روز انتخابات چندین حمله‌ی هدفمند را برای مختل‌کردن و زیر سوال‌بردن انتخابات در نقاط مختلف کشور سازماندهی کند.
این نخستین باری است که مسوولیت و مدیریت تأمین امنیت انتخابات را نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان به عهده دارند. در شرایطی که امنیت نسبت به هر سال دیگر رو به وخامت گذاشته و در کنار انتخابات پارلمانی، انتخابات ریاست جمهوری نیز نزدیک است، تأمین امنیت انتخابات ۲۸ میزان، نیروهای امنیتی و حکومت افغانستان را در برابر یک آزمون سخت قرار داده است.
چه تعداد نیرو امنیت انتخابات پارلمانی را تأمین خواهد کرد؟
وزارت داخله میگوید که بیش از ۵۰ هزار نیروی امنیتی و دفاعی امنیت انتخابات را در سراسر کشور تأمین خواهند کرد. این نیروها از دیروز (یکشنبه، ۲۲ میزان) در مراکز و محلات رأی‌دهی در سراسر کشور توظیف شده‌اند تا آمادگی‌های لازم را برای تأمین امنیت انتخابات بگیرند.
پولیس، ارتش و مأموران امنیت ملی، امنیت انتخابات روز شنبه را تأمین می‌کنند. نجیب دانش، سخنگوی وزارت داخله روز شنبه در یک نشست خبری در کابل گفت که از جمع ۵۴ هزار نیرو، حدود ۴۵ هزار تن آنان پولیس اند.
این نیروها قرار است امنیت پنج هزار و ۱۰۰ مرکز رأی‌دهی را -که شامل حدود ۲۱ هزار محل رأی‌دهی می‌شود- در ۳۳ ولایت تأمین کنند. دانش میگوید که بر اساس برنامه‌ی مشترک نهادهای امنیتی و با توجه به میزان بلند تهدیدات امنیتی، در هر مرکز رأی‌دهی، ۲۰ نفر از نیروهای امنیتی مؤظف می‌شوند.
در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ تنها بیش از یک هزار سرباز پولیس و ارتش برای تأمین امنیت انتخابات مؤظف شده بودند. شمار نیروهایی که برای تأمین امنیت انتخابات پیشرو گمارده شده، به مراتب بیشتر از نیروهای مؤظف سال ۲۰۱۰ است و این خود نشان‌دهنده‌ی تهدیدات و وضعیت نامناسب امنیتی است.
شیوه‌ی تأمین امنیت روند انتخابات
رییس جمهور غنی چندی پیش برای برگزاری بهتر و تأمین امنیت خوبتر انتخابات پارلمانی فرمانی صادر کرد که در آن آمده است: «نیروهای امنیتی و دفاعی مکلف اند تا امنیت کارمندان، دفاتر مرکزی و ولایتی کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی، مراکز ثبت نام رأی‌دهندگان، محلات رأی‌دهی و مراکز شمارش آرا را تأمین نمایند.»
نجیب دانش میگوید که تأمین امنیت روند انتخابات در سه مرحله تنظیم شده است: «افزون به ۵۴ هزار نیرو که مطابق به برنامه‌ی مشترک امنیتی، در استقامت‌های مشخص توظیف می‌شوند، برخی قطعات و جزوتام‌های پولیس در حالت ریزرف قرار خواهند داشت.»
برنامه‌ی تأمین امنیت مراکز و محلات رأی‌دهی به گونه‌یی چیده شده که مسوولیت اصلی به عهده‌ی نیروهای پولیس است و آخرین کمربند امنیتی را آن‌ها در اطراف مراکز رأی‌دهی ایجاد می‌کنند. کمربند دوم امنیتی توسط نیروهای ارتش ایجاد می‌شود. نیروهای هوایی نیز مراکز رأی‌دهی را از هوا نظارت می‌کنند. مأموران امنیت ملی نیز در زمینه‌ی شناسایی و کشف طرح‌های اخلال‌گرانه و فعالیت‌های خرابکارانه، فعالیت‌های متمرکز و گسترده‌یی انجام خواهند داد.
همچنان راه‌های منتهی به مراکز رأی‌دهی و مناطق حساس همه از هوا و زمین زیر نظارت قرار خواهند گرفت تا از حملات احتمالی هراس‌افگنان جلوگیری شود.
برای هماهنگی میان کمیسیون مستقل انتخابات و نهادهای امنیتی افغانستان یک مرکز هماهنگی ایجاد شده است که به صورت هفته‌وار با حضور نیروهای بین‌المللی نشست برگزار می‌کند. تمام مراحل امنیتی (تأمین امنیت مراکز ثبت‌نام رأی‌دهندگان، انتقال مواد انتخاباتی به ولایات و مراکز رأی‌دهی و تأمین امنیت روز برگزاری انتخابات) زیر نظر این مرکز انجام می‌شود.
در آخرین نشست این مرکز شش روز پیش (۱۷ میزان)، مقام‌های امنیتی از آماد‌گی‌ها برای تأمین امنیت تمامی موارد انتخاباتی خبر دادند و تعهد سپردند. آنان همچنان گفتند که اخیراُ نیروهای امنیتی بیش از پنج عملیات مشترک را برای کاهش تهدیدات امنیتی و تأمین امنیت روند انتخابات انجام داده‌اند.
نجیب دانش، سخنگوی وزارت داخله در نشست خبری روز شنبه‌ی خود گفت که نیروهای امنیتی در هفته‌ی گذشته برای فراهم‌سازی زمینه‌ی مشارکت تمام مردم در انتخابات بیش از ۳۰ عملیات مستقل و مشترک را در سطح کشور موفقانه انجام داده‌اند.
در همین حال سید حفیظ‌الله هاشمی، سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات روز یکشنبه در نشست خبری خود از نهادهای امنیتی افغانستان خواست که در راستای تأمین امنیت روند انتخابات به صورت جدی کار کنند.
آقای هاشمی تأمین امنیت روند ثبت‌نام رأی‌دهندگان را موفقانه خواند و ابراز امیدواری کرد که مسوولان امنیتی به امنیت روز انتخابات نیز توجه کنند.
تأمین امنیت زنان در روز انتخابات نیز یکی از از موضوعات مهم است. در فرمان رییس جمهور آمده است: «وزارت امور داخله مکلف است تا تعداد لازم منسوبین طبقه‌ی اناث پولیس ملی را به منظور مشارکت بیشتر زنان در انتخابات و تأمین مصونیت آن‌ها در مراکز انتخابات توظیف نماید.» اگر در هر مرکز رأی‌دهی یک مأمور پولیس زن مؤظف شود، در کل بیش از ۵۰۰۰ مأمور زن باید برای تأمین امنیت و مصونیت گمارده شود، اما در شماری از مناطق به دلیل نبود پولیس زن و سنت‌های رایج، استقرار پولیس زن ممکن نخواهد بود.
نیروهای بین‌المللی در تأمین امنیت انتخابات چه نقشی دارند؟
کمیسیون مستقل انتخابات در ۲۱ ماه سنبله اعلام کرد که نیروهای حمایت قاطع در تأمین امنیت انتخابات سهم خواهند گرفت. هیأت معاونت سازمان ملل محتد در افغانستان گفته بود که مأموریت حمایت قاطع نیز در تهیه‌ی برنامه‌ی ملی امنیتی برای انتخابات نقش داشته است.
بر اساس گزارش‌ها، نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان در روز برگزاری انتخابات برای حفظ امنیت و جلوگیری از بروز خطر حمله به رأی‌دهندگان در محل‌های لازم مستقر خواهند شد. بی‌بی‌سی در گزارشی گفته است که مسوولیت اصلی نیروهای بین‌المللی در روز انتخابات مشوره‌دهی به نیروهای امنیتی افغانستان و همکاری در راستای کشف و خنثاسازی طرح‌های تروریستی بیان شده است. نیروی هوایی ایتلاف بین‌المللی نیز در روز انتخابات فعالیت گسترده‌تری خواهد داشت.
نیروهای بین‌المللی در تویتی نوشته است که برای تأمین امنیت انتخابات نیروهای ویژه‌ی پولیس ملی افغانستان توسط مشاوران آلمان و هالندی آموزش دیده‌اند.
نگرانی‌ها در مورد امنیت انتخابات چیست؟
مردم و نهادهای ناظر انتخاباتی در مورد تأمین امنیت انتخابات نگران اند. مردم از نهادهای امنیتی و حکومت می‌خواهد که امنیت انتخابات را تأمین و زمینه‌ی مشارکت مردم در انتخابات را فراهم کنند.
مصطفا نیکزاد، باشنده‌ی شهر کابل میگوید که نگران امنیت در روز انتخابات است: «اگر مرکز رأی‌دهی‌یی که من قرار است در آن رأی دهم، هدف حمله قرار گیرد، رأی نمی‌دهم.» آقای نیکزاد با اشاره به حملاتی که بر مراکز و گردهمایی‌های انتخاباتی در کابل و دیگر ولایات انجام شده است، از نیروهای امنیتی می‌خواهد که از همین حالا امنیت مراکز رأی‌دهی را تأمین و نقاط آسیب‌پذیر را شناسایی کنند.
در زمان ثبت‌نام رأی‌دهندگان، چندین مرکز ثبت‌نام در نقاط مختلف کشور هدف حملات انتحاری و انفجاری قرار گرفت. همچنان با آغاز مبارزات انتخاباتی، پنج گردهمایی انتخاباتی در ولایت‌های ننگرهار، خوست، هلمند، هرات و تخار تا کنون هدف حمله قرار گرفته است.
حفیظ‌الله هاشمی، سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات میگوید که از زمان اعلام فهرست ابتدایی نامزدان انتخابات پارلمانی، تاکنون ۹ تن از نامزدان در رویدادهای مختلف کشته شده‌اند.
گروه طالبان نیز چندی پیش اعلام کرد که همه‌ی تلاش‌هاشان را برای اخلال انتخابات به خرج می‌دهد. این گروه انتخابات پارلمانی پیشرو را «یک توطئه‌ی امریکایی برای ادامه توجیه اشغال خارجی» خواند و گفت هر کسی که برای انجام موفقیت‌آمیز انتخابات همکاری کند و به خصوص نیروهای امنیتی را هدف قرار می‌دهند.
با آنکه این هشدار بر نگرانی مردم افزوده است، اما وزارت داخله آن را «نشخوار» حرف‌های تکراری طالبان با دیکته‌ی حامیان خارجی آنان می‌خواند. این وزارت در اعلامیه‌یی تأکید کرده است که نیروهای امنیتی با تمام توان برای تأمین امنیت انتخابات تلاش می‌کنند و آمادگی دارند که زمینه‌ی برگزاری انتخابات امن را برای همگان مساعد سازند.
هیأت معاون سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) نیز روز گذشته اعلام کرد که سازمان ملل متحد عمیقا نگران خشونت‌های جاری مربوط به انتخابات در افغانستان است. اما هفته‌ی گذشته یوناما از اقدامات نیروهای امنیتی افغانستان برای تأمین امنیت انتخابات ابراز رضایت کرده، گفته بود که با وجود چالش‌های جدی امنیتی، نیروهای امنیتی افغانستان در زمینه‌ی فراهم‌سازی فرصت برای شهروندان این کشور در خصوص استفاده از حق رأی‌شان، تلاش کرده‌اند.
در کدام ولسوالی‌ها و در چند مرکز، انتخابات برگزار نمی‌شود؟
در آغاز روند انتخابات، قرار بود که انتخابات پارلمانی در هفت هزار و ۳۵۵ مرکز رأی‌دهی برگزار شود، اما آن زمان مسوولان امنیتی گفتند که ۹۴۵ مرکز در مناطقی قرار دارد که تحت کنترل نیروهای مخالف مسلح دولت است و انتخابات در این مراکز برگزار نمی‌شود.
سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات حالا میگوید که این شمار مراکز از فهرست مراکز رأی‌دهی خارج شد و در نهایت قرار است در پنج هزار و ۱۰۰ مرکز رأی‌دهی انتخابات برگزار شود. در کل در بیش از دو هزار مرکز رأی‌دهی انتخابات برگزار نمی‌شود.
با توجه به وضعیت نامناسب امنیتی و تهدید طالبان مبنی به مختل‌کردن روند انتخابات، مسدود‌شدن شماری از مراکز رأی‌دهی نیز محتمل است. هرگاه یک مرکز رأی‌دهی هدف حمله قرار گیرد، آن مرکز تعطیل خواهد شد.
افزون به ولایت غزنی که انتخابات در آن برگزار نمی‌شود، در ۱۰ ولسوالی دیگر نیز انتخابات برگزار نمی‌شود. ولسوالی دهنه‌غوری ولایت بغلان، وردوج و یمگان بدخشان، کوهستانات سرپل، خاک‌افغان زابل، نوزاد، موسا قلعه، ریگ خانشین، بغران و دیشو ولایت هلمند از ولسوالی‌هایی است که در آن‌ها انتخابات برگزار نمی‌شود.
برگزاری انتخابات پارلمانی در ولایت غزنی پس از آن به تأخیر افتاد که مسأله‌ی انتخابات در این ولایت به شدت اختلاف‌برانگیز شد. قرار است انتخابات پارلمانی در این ولایت همزمان با انتخابات ریاست جمهوری در بهار سال آینده برگزار شود.