نجیبالله سعادت ـ هرات
پس از تیرهگی روابط آمریکا و ایران در پی خروج ایالات متحده آمریکا از «برجام» و شروع مجدد تحریمها بر ایران، خروج مهاجران افغان از ایران نیز شدت یافته است.
بیکاری، افزایش قیمت مواد اولیه و پایین آمدن ارزش تومان (پول ایران) از دلایل عمدهی خروج داوطلبانهی شهروندان افغان از کشور ایران محسوب میشود.
شماری از کسانی که از ایران به افغانستان برگشتهاند، وضعیت این کشور را بحرانی توصیف میکنند و از تعطیلی بسیاری از مشاغل در شهرهای بزرگ این کشور خبر میدهند.
در ماهای اخیر و مخصوصا پس از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام در اواخر ماه ثور، تعداد زیادی از مهاجرین افغان به گونهی داوطلبانه از کشور ایران و از طریق مرز اسلام قلعه هرات وارد افغانستان شدهاند.
جاوید نادم، رییس اداره مهاجرین و عودتکنندگان هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که نسبت به گذشته عودت مهاجرین افغان از ایران افزایش یافته است.
رییس اداره مهاجرین و عودتکنندگان هرات میگوید که از ابتدای سال مالی جاری تا کنون ۸۲۸۱۴ نفر به گونهی داوطلبانه از طریق مرز اسلامقلعه از کشور ایران وارد افغانستان شدهاند.
رییس ادارهی امور مهاجرین هرات میگوید که در ماهای اخیر ورود مهاجرین از ایران افزایش یافته است.
نادم افزود که دلیل افزایش ورود مهاجران افغان از ایران، وضعیت اقتصادی ایران است.
رییس اداره مهاجرین و عودت کنندگان هرات افزود که به قسمت زیادی از این مهاجران کمکهای غذایی و نقدی توزیع شده است. وی اضافه کرد که در کنار ورود مهاجران افغان به گونهی داوطلبانه، بیش از ۷۵ هزار مهاجر دیگر نیز از این کشور به گونهی اجباری توسط دولت ایران رد و مرز شدهاند.
علت اساسی بازگشت مهاجران افغان از ایران، به کاهش ارزش تومان ایرانی بستگی دارد. پس از خروج آمریکا از برجام در اواخر ماه ثور سال جاری، ارزش تومان ایران در مقابل دالر با افت محسوسی مواجه شد.
این تغییر و آغاز زمزمههای تحریمهای آمریکا علیه ایران، نه تنها به بخشهای داخلی ایران ضررهای را وارد کرد، بلکه تاثیرات مستقیمی بر مهاجران افعان در این کشور داشت و به دلیل اُفت ارزش تومان در مقابل دالر تعداد زیادی از افغانهای مقیم این کشور مجبور به ترک این کشور شدهاند. در افغانستان کالا و مایحتاج مورد نیاز مردم به دالر خریداری و وارد میشود و بر اساس ارزش دالر نیز در بازارهای داخلی قیمتگذاری میشود.
داوود یکی از کسانی است که از مدت دو سال به اینسو در ایران بوده است. وی به روزنامه اطلاعات روز میگوید که روزانه بین ۵۰ تا ۶۰ هزارتومان (۳۵۰ افغانی) ایرانی در ایران کارگری میکرده که این پول به دلیل کاهش ارزشش کفاف زندگی وی را نمیکرده است.
وی گفت: «وقتی ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان کار میکردم چیزی نمیشد که من در افغانستان از آن استفاده کنم و به پدر و مادرم بفرستم. به همین خاطر از درماندگی آمادم افغانستان.»
وی میگوید که همزمان با کاهش قیمت تومان ایرانی در مقابل دالر آمریکایی، قیمت مواد خوراکی در این کشور نیز به گونهی سرسامآوری افزایش یافتهاست.
وی افزود: «مواد خوراکی در ایران بلند رفته. از تخم مرغ گرفته تا لباس، نان و… همه چیز بلند رفته و دو تا چهار برابر قیمت شده است. اگر روزانه ۵۰ هزار تومان کار کنیم باید ۲۰هزار تومانش را خرج غذا و سایر ضروریات کرد.»
علیاحمد، یکی از مسافرخانهداران در قسمت ترمینال هرات است.
وی به اطلاعات روز میگوید که روزانه تعداد زیادی از مهاجران افغان که از ایران وارد هرات میشوند و از ولایتهای دیگر اند، به مسافرخانهی وی میآیند و اکثرا شب را آنجا سپری میکنند.
وی میگوید که در یک ماه اخیر تعداد این مهاجران زیاد شده است.
وی افزود: «از ده بیست روز پیش تعداد مهاجرین ورودی زیاد شدهاند. اکثر از فراه، بامیان و غور اند که گاهی شب را در اینجا سپری میکنند و میروند. همه از پایین بودن قیمت تومان شکایت دارند و میگویند که به دلیل مجبوریت به افغانستان آمدهاند.»
در همین حال، یعقوب مشعوف کارشناس سیاسی در هرات وضعیت اقتصادی ایران را بحرانی توصیف میکند.
وی وضع تحریمها، علیه ایران را به ضرر مردم افغانستان میداند.
وی معتقد است که ادامهی این وضعیت باعث بیکاری نزدیک به یک میلیون شهروند افغانستان خواهد شد.
بازگشت بیسابقهی مهاجران از ایران، در حالی هماکنون در کشور بیش از هفت میلیون بیکار وجود دارد، میتواند پیامد ناگواری بر وضعیت معیشتی مردم بگذارد. داوود که خودخواسته به کشورش بازگشته از دولت میخواهد که زمینهی اشتغال برای آنها را فراهم کند.