زنگ خطر حمله گستردهی طالبان بر مرکز شهر غزنی و سقوط این شهر استراتژیک چند ماه پیش نواخته شده بود. طالبان در ماههای اخیر با افزایش حملات گروهی بر ولسوالیهای نسبتاً امن و نزدیک به مرکز غزنی این زنگ را بیشتر به صدا درآوردند. آنچه که نمایندگان غزنی در مجلس نمایندگان و شورای ولایتی غزنی نیز بدان معترفاند و میگویند که ۵ ماه پیش از خطر سقوط غزنی به مقامهای ارشد حکومتی و امنیتی در این باره هشدار داده بودند.
غزنی در ماههای گذشته شاهد چند رویداد کلان امنیتی و ترویستی بوده است. ولسوالیهای جغتو، خواجهعمری، زنهخان و قرهباغ که مسافت کمتری با مرکز غزنی دارد و برخی از آنها در سالهای گذشته نسبتاً امن بودند، در ماههای اخیر یا سقوط کرده یا شاهد رویداد خونینی بودهاند؛ به گونهیی که در هر مورد دهها مأمور امنیتی و برخی فرماندهان امنیتی کشته شدهاند.
طالبان از نیمههای پنجشنبه شب حملات شان را به مواضع نیروهای امنیتی مستقر در مرکز شهر غزنی از چند جهت آغاز کرده بودند، توانستند تا اوایل صبح خود شان را به چند متری فرماندهی پولیس غزنی برسانند. پس از آن هرچند این گروه عقب رانده شد، اما به نقل از منابع محلی، شبهنگام نبرد میان نیروهای امنیتی و طالبان شدت گرفته و دیروز نیز گزارشهایی از زد و خورد در مرکز شهر به نشر رسیدند.
منطقهی نبرد
نصیراحمد فقیری، عضوی شورای ولایتی غزنی که فعلاً در کابل است به اطلاعات روز میگوید، در روز نخست حملهی طالبان (جمعه، ۱۹ اسد) فاصلههای ۸۰۰ الی ۱۰۰۰ متری ساختمان مقام ولایت و فرماندهی پولیس غزنی خط اول نبرد بود. ساحات خواجه علی در مربوطات حوزه دوم، حوزه اول و ساحات قلعه قاضی شاهد درگیریهای شدید میان جنگجویان طالبان و نیروهای امنیتی بود.
به گفتهی آقای فقیری، در روز دوم در ساحات خواجهعلی، موی مبارک، قلعه قاضی، گدول آهنگران، خشیک، برخی از ساحات حوزه سوم، ساحات نزدیک محبس ولایت غزنی و پی آر تی شاهد جنگ شدید بود. این مناطق به استثنای قرارگاه پی آر تی (تیم بازسازی ولایتی) در مرکز شهر و نواحی نزدیک به مرکز شهر قرار دارند.
صبح روز شنبه طالبان مدعی شد که زندان ولایت غزنی را تصرف کرده و زندانیان را آزاد و به مکان امن منتقل کردهاند. آقای فقیری میگوید در مورد صحت و سقم این ادعا معلومات ندارد، اما آنچه که او معلومات دارد، نشان میدهد طالبان حملات شدیدی را بر زندان مرکزی ولایت غزنی انجام دادهاند.
بخشهای دیگری از غزنی در جریان روز شاهد درگیریهای پراکنده بود و بعد از ظهر شنبه از توقف درگیری و گشتزنی چرخبالها بر فراز شهر غزنی و هدف قراردادن ساحات نزدیک به ولسوالی اندر گزارش شد.
ساحات مختلف شهر غزنی در دو روز گذشته شاهد بلند شدن دود و آتش از ساختمانها و پاسگاههای نیروهای امنیتی بود. گزارش شده که طالبان در خانههای مسکونی نیز جابهجا شدهاند. با این حال وزارت دفاع ملی میگوید که نیروهای امنیتی طالبان را از شهر بیرون راندهاند.
طالبان حوالی ساعت ۱۲:۰۰ پنجشنبهشب از چهار طرف شهر غزنی از ولسوالیهای ناامنی چون خوگیانی، واغظ، رشیدان، خواجهعمری، زنهخان و بخشهای از ولسوالی اندر بر شهر حمله کردند و تلاش کردند که غزنی را در اختیار خود بیاورند.
هرچند لوای ارتش در غزنی در روز اول حمله گزارش دادند که نیروهای کمکی به غزنی رسیده است، اما اعضای شورای ولایتی غزنی میگویند که در روز نخست نیروهای کمکی به غزنی نرسیده بودند.
به نقل از منابع، نیروهای کمکی که قرار بود از کابل به غزنی برود در مسیر راه با کمینهای طالبان برخوردند، اما ناوقت جمعهشب به غزنی رسیدند. براساس گزارشها، این نیروهای شامل بیش از هزار کماندو و نیروهای ارتشاند.
عبدالرزاق صافی، فرمانده لوای چهارم قول اردوی ۲۰۳ تندر گفته: «بیش از دو صد تانک ضربتی و هاموی با ما است و غزنی را به گورستان طالبان مبدل میسازیم.»
یک عضو شورای ولایتی غزنی میگوید نیروهای کمکی که از کابل به غزنی رفتهاند وضعیت را اندکی به حالت عادی برگشتانده و در حال حاضر غزنی را از سقوط نجات دادهاند، اما نگرانی از حملهی مجدد طالبان و بروز یک فاجعه در شب و روزهای آینده در صورت نرسیدن نیروهای کافی کمکی، همچنان به قوت خود باقی است.
ابهام در شمار دقیق تلفات
تاکنون تلفات درگیریهای دو روزهی غزنی توحید نشده است. نجیب دانش، سخنگوی وزارت داخله میگوید که در درگیرهای غزنی که هنوز هم ادامه دارد، تا حال بیش از ۱۵۰ مخالف مسلح دولت کشته شده و ۲۶ تن از جانب دولت نیز جان باختهاند.
طالبان مدعی است که ۲۰۰ تن از نیروهای دولتی را کشته و یا زخمی کردهاند.
براساس گزارشها یک کارمند رادیو تلویزیون ملی در غزنی و یک خلبان کشته شدهاند. طالبان مدعی شد که در روز اول نبرد یک چرخبال را سقوط داده و تمام سرنشینان آنان کشته شدهاند. اما مقامهای دولتی میگوید که این چرخبال به دلیل عوارض فنی سقوط کرده است.
عصمتالله، یک عضو شورای ولایتی غزنی میگوید که در منطقه موی مبارک شماری زیادی کشته شدهاند که اجساد آنان روی سرکها باقی مانده و مردم نمیتوانند اجساد را منتقل کنند.
انتقاد نمایندگان غزنی از بیتوجهی مسوولان امنیتی
نمایندگان غزنی در مجلس نمایندگان و شورای ولایتی روز شنبه در نشست خبری در کابل از بیتوجهی مسوولان امنیتی با وجود هشدارهای مکرر آن از خطر سقوط غزنی، انتقاد کردند.
عبدالقیوم سجادی، نماینده غزنی در مجلس نمایندگاه گفت: «رهبری نهادهای امنیتی با بیتوجهی و بیپروایی خود، نیروهای امنیتی را در موضع تدافعی و انفعالی کشیدهاند و تهاجم سنگین دشمن به مرکز ولایت غزنی علیرغم هشدارهای مکرر نمایندگان مردم این ولایت در شورای ملی و شورای ولایتی صرفاً یکی از موارد برخورد غیر مسوولانه و بیتوجهی رهبری سکتورهای امنیتی است.»
آٌقای سجادی افزود که نمایندگان ولایت غزنی در مدت پنج ماه گذشته با بدتر شدن وضعیت امنیتی و سقوط مراکز ولسوالیها و پاسگاههای امنیتی ولسوالیها و راههای ارتباطی، در دیدار با رییس اجراییه، معاون رییسجمهور، رییس امنیت ملی، وزرای دفاع و داخله دیدار و نسبت به سقوط غزنی و فاجعه انسانی در این ولایت هشدار داده بودند.
سجادی گفت نمایندگان غزنی یکروز قبل از حمله طالبان بر غزنی (روز پنجشنبه) در دیدار با وزیر داخله به صورت جدی نسبت به سقوط ولایت غزنی هشدار دادند، اما به گفتهی وی، این هشدار مورد توجه قرار نگرفته و شب همان روز، غزنی به دود و آتش کشیده شد.
شاهگل رضایی، نماینده غزنی در مجلس نمایندگان گفت که مقامهای حکومتی در بسیاری از موارد اقدامات پیشگیرانه نداشته و با وجود هشدارهای مکرر نمایندگان در مورد غزنی اقدام پیشگیرانه روی دست گرفته نشد. او افزود: «یکی از دلایل که اقدامات پیشگیرانه صورت نمیگیرد این است که به گزارشهای واقعی کمتر اکتفا میشود و بیشتر متکی به گزارشهای غیرواقعی است که از سطوح پاینتر میرسد. در خیلی از موارد گزارشهای خیر و خیرت بودن منطقه و یا ولسوالی و ولایت به مقامات بلندپایه میرسد و مقامات بلندپایه امنیتی کمتر به گزارش که از سوی نمایندگان در تماس مستقیم با مردم تهیه میشود، اهمیت دادهاند.»
در اعلامیهی این نمایندگان آمده است: «بیتوجهی مسوولین امنیتی در مورد عدم اتخاذ تدابیر پیشگیرانه از وقوع فجایع اخیر در شهر غزنی، علیرغم هشدارهای مکرر نمایندگان مردم در شورای ملی و شورای ولایتی به هیچ عنوان قابل قبول نبوده و از حکومت میخواهیم تا در مورد بررسی، مجازات و برکناری افرادی که در انجام وظیفه غفلت نمودهاند، مسوولانه اقدام نماید.»
آقای سجادی میگوید که ما بارها مطرح کردیم که دشمن در اطراف مرکز و ولسوالیهای مختلف غزنی تجمع کردهاند، مکانهای آنان مشخص است و ممکن است در یک زمان مرکز ولایت را هدف قرار دهند، اما مسوولان و مقامهای ارشد حکومتی به این هشدارها توجه نکردند.
آقای سجادی باور دارد که این بیتوجهیها شک و تردیدهای در مورد اراده حکومت در سرکوب دشمنان خلق کرده است. او میگوید: «همین بیتوجهیها باعث شک و تردیدهای میشود که آیا پشت سر این بیتوجهیها نبود یک اراده جدی از سوی حکومت قرار دارد که نمیخواهد دشمنان را سرکوب بکند؟ آیا بحث پروسه مذاکره و امثال اینها باعث میشود که اینها نسبت به برچیدن پناهگاههای دشمن اقدام نکنند و عملیات پیشگیرانه را انجام ندهد یا کدام بحث سیاسی دیگر است؟»
واکنش معاونان ریاست اجراییه
معاونان ریاست اجراییه به حملهی طالبان بر ولایت غزنی واکنش نشان دادهاند و انجنیر محمد خان، معاون اول این نهاد میگوید که «جنگ غزنی فاجعهبارتر از آن است که در رسانهها انعکاس یافته است.»
آقای محمد خان در صفحهی فیسبوک خود نوشت که پس از ۳۶ ساعت درگیری در غزنی حملات دشمن مهار نشده و اگر حکومت وحدت ملی در رأس رییسجمهور غنی اقدام عملی و حساب شدهی را روی دست نگیرند در غزنی فاجعه اتفاق خواهد افتاد.
او نوشته: «شهروندان غزنی گیرماندگان میدان جنگ هستند، هیچ نوع ارتباط میان مردم وجود ندارد هر کس در جای که بوده بلاتکلیف و در تیررس دشمن گیر ماندهاند که هر لحظه احتمال ضایع شدن آنها میرود. نه تماس تلیفونی برقرار میشود، نه آب آشامدنی وجود دارد و نه هم غذا. همچنان یادآور میشوم برای تداوی مریضان نیز امکانات طبی وجود ندارد و حتا مردم به کمکهای اولیه نیز دسترسی ندارند.»
محمد محقق، معاون دوم این ریاست نوشته: «حكومت براى نجات غزنى خيلى دير به صحنه آمد، در حاليكه طالبان علاوه بر اينكه از چند ماه به اينسو ولسوالىهاى قرهباغ ، جغتو و خواجهعمرى را تصرف نموده بودند، تهديدات جدى امنيتى را در حومه نزديك غزنى متمركز ساخته بود، ولى حكومت يا به دليل غرور كاذب و يا بىاعتنايى به مردم هيچگونه تدابير دفاعى و يا تهاجمى متقابل را اتخاذ نكرده و در عوض مصروف سازماندهى تقلب در انتخاباتهاى پيشرو بودند.»
خط محاصرهی طالبان
ولایت غزنی در جنوب کشور با داشتن ۱۸ ولسوالی با ولایتهای بامیان، وردک، لوگر، پکتیا، پکتیکا، زابل و ارزگان هممرز است. در دو سال اخیر این ولایت شاهد ناامنیهای بیشتر بوده است و حملات شبانهی طالبان از بهار امسال در چندین ولسوالی غزنی بیشتر از پیش افزایش یافتند و نشان میدهد که حضور این گروه در این ولایت گسترده است.
عصمتالله، عضو شورای ولایتی غزنی میگوید هفت ولسوالی غزنی به صورت کامل در دست طالبان است و مسوولان این ولسوالیها امور ولسوالیها را در مرکز شهر غزنی به پیش میبرند. به گفتهی او، ولسوالیهای جغتو، خواجهعمری، زنهخان، واغظ، ناوه، رشیدان، خوگیانی به صورت کامل در دست طالبان است. ولسوالیهای رشیدان، گیرو، دهیک، آببند، اندر، گیلان، قرهباغ و اجرستان با تهدیدات بلند امنیتی مواجهاند و یا صرف مراکز ولسوالیها در کنترل حکومت است.
در اوایل امسال که غزنی تازه از یک تنش قومی بر سر تقسیم آب در ولسوالی قرهباغ فارغ شده بود، که بامداد پنجشنبه، ۲۳ حمل، جنگجویان طالبان بر مرکز ولسوالی خواجهعمری حمله کردند. طالبان با سقوط ولسوالی خواجهعمری به شمول ولسوال آن ۲۰ سرباز پولیس را کشتند و ۱۳ تن دیگر را زخمی کردند. همزمان با این حمله، طالبان چندین عملیات شبانهی دیگر را نیز در ولسوالی قرهباغ و حومههای شهر غزنی انجام دادند.
پس از آن طالبان در شب ۲۵ ثور بر ولسوالی جغتو و پاسگاههای نیروهای امنیتی در ولسوالیهای زنهخان، اندر و گیلان حمله کردند. در این حملات ۱۴ تن از نیروهای امنیتی بهشمول مدیر امنیت ولسوالی جغتو کشته و ۲۱ تن دیگر زخمی شدهاند.
همچنان پنجشنبهشب ۲۷ ثور، طالبان با ۷۰۰ جنگجو بر مرکز ولسوالی اجرستان حمله کردند که منجر به سقوط بخشهایی از آن و فرار مسوولان محلی به ولسوالی میرامور دایکندی شد.
پس از آن ولایت غزنی شاهد رویدادهای متعدد امنیتی و حمله طالبان بوده. افزون بر آن طالبان ولسوالیهای هزارهنشین این ولایت را تهدید به حمله کردند. به تاریخ ۲۱ سرطان مقامهای ارشد امنیتی از جمله وزیر دفاع برای بررسی وضعیت به ولایت غزنی سفر کرد که نشست آنان با مقامهای محلی هدف حملات موشکی قرار گرفت.
شب ۲۹ سرطان نیز گروه طالبان حملات تهاجمی را بر مرکز ولسوالی و پاسگاههای کمربندی ولسوالی قرهباغ انجام دادند که در اثر درگیریها ۸ پولیس و ۲ غیرنظامی کشته شدند. افزون بر آن، پس از حملات مکرر طالبان بر پاسگاههای پولیس محلی در دشت قرهباغ که مسیر راه ولسوالی جاغوری را تأمین امنیت میکردند، برچیده شد.
همزمان با حملات گستردهی طالبان بر ولسوالیهای غزنی و سقوط و دست به دست شدن برخی از ولسوالیها، جنجال انتخابات یکی از مشکلات دیگر غزنی در این ماهها بوده است و در نهایت ممکن است که انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالیها در این ولایت با تأخیر و همزمان با انتخابات ریاستجمهوری برگزار شود.
چرا غزنی ناامن شده؟
نمایندگان غزنی در مجلس نمایندگان و شورای ولایتی میگویند که نیروهای امنیتی مستقر در غزنی کافی نیست و همچنان تجهیزات و امکانات کافی در اختیار ندارند. آنان از دولت میخواهند برای جلوگیری از بروز رویدادهای این چنینی در آینده، غزنی به ولایت درجه یک ارتقا یابد و نیروهای امنیتییی بیشتر در این ولایت اعزام شوند.
نصیراحمد فقیری، عضو شورای ولایتی غزنی میگوید که کمبود تجهیزات و امکانات نیروهای امنیتی در ولایت غزنی یکی از بحثهای اصلی و جدی است.
در اعلامیهی نمایندگان غزنی آمده: «فرزندان و منسوبین پولیس ملی و محلی در غزنی با کمبود شدید امکانات و تجهیزات نظامی به جنگ و نبرد شجاعانه با تروریستان ادامه میدهند که شجاعت و پایمردیشان قابل تقدیر است. از وزارت داخله و رهبری حکومت جداً میخواهیم تا ضمن تقدیر از این جوانان نسبت به تجهیز، اکمال و رسیدگی به نیازمندی آنان اقدام جدی نمایند.»
اعلامیه افزوده: «از حکومت جداً میخواهیم تا بهمنظور تحکیم امنیت و رفع نگرانیهای مردم این ولایت عملیات تصفیوی گسترده و جدی را در اطراف شهر غزنی و ولسوالیهای این ولایت راهاندازی نموده و جهت درهمکوبیدن مراکز تجمع دشمن و تعقیب تروریستان در لانههایشان اقدام جدی، صریح و قاطع را انجام دهد.»