حکومت افغانستان می‌گوید که رییس جمهور اشرف غنی با اعلام آتش‌بس با طالبان نشان داد که «ابتکار عمل»، «استقلال در عمل» و «تعهد لازم» را برای رسیدن به صلح با طالبان دارد. افزون بر این، استدلال حکومت این است که مدیریت آتش‌بس از سوی مسوولان محلی در سه روز آتش‌بس «بسیار خوب» ارزیابی شده است.
آتش‌بس هشت روزه‌ی حکومت افغانستان با طالبان برای ده روز دیگر نیز از سوی شورای امنیت ملی این کشور تمدید شده است. در نشست شورای امنیت ملی گفته شده که «تدابیر امنیتی در همه ولایات وجود دارد و نیروهای امنیتی و دفاعی آماده‌اند تا در برابر هرنوع تعرض از وطن دفاع نمایند.»
این آتش‌بس درحالی تمدید شده که آقای غنی هفته گذشته آتش‌بس هشت روزه با طالبان را اعلام کرد و به نظامیان کشور دستور داد تا از حمله بر طالبان خودداری کنند. در سوی مقابل طالبان اما سه روز عید را آتش‌بس کردند و گفتند که برای این‌که مردم عید آرام داشته باشند، به اعضای گروه طالبان دستور داده شده تا آتش‌بس را رعایت کنند.
در جریان سه روز عید هیچ‌گونه درگیری نظامی و یا حمله‌ی تروریستی که توسط طالبان انجام شده باشد، گزارش نشد. در پایان آتش‌بس سه روزه در ایام عید، طالبان اعلام کردند که دیگر آتش‌بس را تمدید نمی‌کنند زیرا افغانستان «تحت اشغال است.»
در سه روز آتش‌بس هزاران تن از جنگجویان و فرماندهان محلی طالبان در شهرهای تحت کنترل دولت افغانستان آمدند و نیروهای امنیتی و مردم از آنان استقبال کردند. وزارت دفاع افغانستان گفته که 2 هزار و 400 نفر تنها وارد شهر کابل شده که نیمی از آنان دوباره بازنگشته‌اند.
وزارت دفاع افغانستان گفته افرادی که دوباره برنگشته، گفته‌اند که «می‌خواهند زندگی صلح‌آمیز داشته باشند.» این وزارت افزوده که اگر این افراد باقی‌مانده تصمیم برهم زدن امنیت پایتخت را داشته باشند، «همه آمادگی‌های لازم وجود دارد و اگر تهدیدی باشد، نیروهای امنیتی آنرا خنثا خواهد کرد.»
جهان حیران
رییس جمهور اشرف غنی در 26 جوزا در سخنرانی خطاب به مردم افغانستان گفت که برای صلح در جهان امروزی، راه‌ها و تجربه‌های مختلف وجود دارد که «نظر به آن قواعد و نورم‌ها تعیین شده است.» به گفته‌ی او، تجربه افغان‌ها جدید و افغانی است و آتش‌بس اعلام شده، «جهان را حیران ساخته است.»
آقای غنی در بخشی از صحبت‌هایش گفت: «این‌که صلح یک نیاز جدی است در ۲۴ ساعت گذشته معلوم شد که در صفوف حکومت افغانستان و طالبان در مورد صلح اجماع موجود است و همه صلح می‌خواهند. خوشبختانه جامعه‌جهانی هم در مورد صلح افغانستان اجماع دارد.»
اعلام آتش‌بس یک‌جانبه از سوی رییس جمهور با انتقادهایی نیز همراه شده است. برخی‌ها استدلال کرده‌اند که آقای غنی قواعد مورد نیاز یک آتش‌بس را رعایت نکرده است.
امرالله صالح، رییس پیشین امنیت ملی افغانستان مدعی است که با اعلام آتش‌بس «معجزه‌یی رخ نداده و نخواهد داد» زیرا با روایت گنک، ساختارهای متمرد و غیر حساب‌ده، «گذشته‌ی سراسر از نیرنگ و فریب ایجاد اعتماد با موعظه و اعلامیه ایجاد شده نمی‌تواند.»
او در یادداشتی نوشته است: «اعتمادسازی نیاز به ایجاد روش‌های مشخص و واضح دارد که اکنون در میان نیست. از صلح استقبال کنید نه از تروریست و طالب. هیچ نهاد اشراف واقعی بر اوضاع ندارد و آن‌هایی‌که واقعاً صلاحیت تصمیم‌گیری را دارند، از دیده‌ها و دسترسی مردم افغانستان دور اند.»
اما یاسین رسولی، استاد دانشگاه و رییس پیشین مرکز مطالعات استراتژیک وزارت خارجه به این باور است که مهم‌ترین اولویت افغانستان پایان جنگ است؛ جنگی که به بن‌بست رسیده. او در پاسخ به این سوال که چه اصولی در روند مصالحه و پایان منازعه برای حکومت مهم است، گفت: «طالبان را می‌توان بارها شکست داد اما طالبان بدل به یک نیروی شورشی شده که ماهیت درازمدت دارد.»
دکتر جعفر مهدوی، عضو مجلس نمایندگان افغانستان به این باور است که صلح نیاز مردم افغانستان است و همه از صلح عادلانه‌یی که در آن حقوق اقوام، اقلیت‌های مذهبی و قومی، مجموعه‌های سیاسی، حقوق زنان و مجموع فعالیت‌های دموکراسی که در قانون اساسی آمده، محترم شمرده شود حمایت می‌کنند.
او می‌گوید در صلح دولت افغانستان با طالبان نباید هیچ مجموعه‌ی شهروندی و سیاسی احساس کند که حق آنان تضعیف می‌شود و این مهم‌ترین اصول در بحث مصالحه با مخالفان مسلح و آمدن صلح پایدار در کشور است.
حکومت افغانستان تاکید دارد که می‌خواهد با استفاده از مذاکرات بین‌الافغانی طالبان را وادار به صلح کند. استدلال حکومت این است که تجربه‌ی پیوستن گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی می‌تواند در این زمینه دستاورد خوبی برای گفت‌وگوهای بین‌الافغانی با طالبان باشد.
جعفر مهدی استدلال می‌کند که برای رسیدن به صلح پایدار و برای ترغیب و تشویق مخالفان مسلح برای مذاکره، افغانستان ناچار است که از یک سلسله قواعد و مقررات چشم‌پوشی کند. به باور او، اگر برای طالبان شروطی چون دست داشتن در کشتار غیرنظامیان و یا متهم بودن طالبان به جنایت جنگی را در مذاکره در نظر داشته باشیم، ممکن است طالبان نیز شرایط خود را داشته باشند.
گل‌پادشاه مجیدی، عضو مجلس نمایندگان افغانستان اما به این باور است که گروه طالبان یک گروه افغانی است که تبدیل به یک واقعیت شده. او می‌افزاید که با طالبان باید به‌عنوان یکی از طرف‌های مشکل افغانستان برخورد شود.
دشمنان آتش‌بس
در سه روز آتش‌بس دو طرفه، هزاران تن از اعضای طالبان در شهرهای مختلف افغانستان با نیروهای امنیتی و دفاعی دیدار و عید کردند. افزون بر وزیر داخله افغانستان، شماری از نیروهای امنیتی نیز با طالبان عکس گرفتند و این عکس‌ها در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده داشت.
در سه روز آتش‌بس هرچند نظامیان طالبان با حکومت درگیر نشدند اما چندین حمله‌ی انتحاری در ولایت ننگرهار طالبان و نیروهای امنیتی افغان را هدف قرار داد. در دو حمله‌ی انتحاری که مسوولیت یکی از این حملات را داعش برعهده گرفت، 43 تن کشته شده و 45 تن دیگر زخم برداشتند. این حملات زمانی انجام شد که طالبان با نیروهای امنیتی افغان و والی ولایت ننگرهار عید می‌کردند.
شاه حسین مرتضوی، معاون سخنگوی رییس جمهور افغانستان می‌گوید که در 34 ولایت والی‌ها و فرماندهان پولیس روزهای آتش‌بس را به‌صورت درست مدیریت کردند. اما آتش‌بس و صلح دشمنان داخلی و خارجی خود را دارند.
او روز گذشته در یک کنفرانس خبری گفت: «در ننگرهار علیه طالبان، علیه نیروهای امنیتی و مردم افغانستان حمله صورت گرفت. این حمله بالای صلح و مردم افغانستان بود. بدون شک گروه‌هایی مثل داعش و القاعده و سایر شبکه‌های تروریستی که هیچ منفعت و پیوندی با افغانستان ندارند، امکان دارد این پروسه را اخلال کنند.»
افزون بر این برخی حلقاتی که در سایه‌ی جنگ به اقتصاد جرمی دست پیدا می‌کنند، مافیای مواد مخدر و یا قاچاق‌بران بین‌المللی، به باور آقای مرتضوی از دیگر تهدیدات اند زیرا آنان در سایه‌ی صلح و آرامش فضای مناسبت را برای کار و تجارت خود پیدا نمی‌توانند.
ایستادن در جایگاه تاریخی
محمد اشرف غنی بارها گفته که صلح تبدیل به خواسته‌ی تمام مردم در کشورش شده و او تلاش می‌کند برای آوردن صلح از هر تلاش ممکن دریغ نکند. او برای آوردن به صلح در دومین نشست روند کابل اعلام کرد که حکومت حاضر است طالبان را بدون داشتن هیچ پیش‌شرطی به‌حیث یک حزب سیاسی به رسمیت بشناسد.
شاه‌حسین مرتضوی می‌افزاید که با اعلام آتش‌بس یک طرفه به شایعاتی که گفته می‌شد حکومت افغانستان اراده و تعهد ندارد و صرف بر جنگ تاکید می‌کند، پایان داده شده و پیام آتش‌بس این است که حکومت می‌خواهد به جنگ نقطه‌ی پایان بگذارد تا امنیت شهروندان تأمین شود.
حکومت افغانستان آتش‌بس را گام اول برای رسیدن به صلح می‌داند و آنرا آغاز و همچنان فرصتی برای رسیدن به صلح می‌خواند.
گل‌پادشاه مجیدی نیز به این باور است که اعلام آتش‌بس نشان‌گر مسوولیت‌پذیری رییس جمهور غنی در قبال آوردن امنیت به افغانستان است. او می‌گوید که آمدن طالبان به شهرها نشان داد که مردم خوشحال شدند زیرا خواستار پایان جنگ و به خون کشانده شدن عزیزان شان اند. او در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز گفت: «مسوولیت رییس جمهور این است که یک راه‌حل صلح‌آمیز را جست‌وجو کند.»
یاسین رسولی اما به این باور است که «اشرف غنی خود را در موقعیتی تاریخی می‌بنید که یک نقطه‌ی عطفی در تاریخ به‌نام خودش ثبت کند.» او در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز افزود: «تا این‌جا هم از این آتش‌بس کریدیت گرفته است و اگر آتش‌بس ادامه پیدا کند، موفقیت بزرگی نصیب اشرف غنی می‌شود.»
پیامد آتش‌بس
افزون بر شماری از اعضای مجلس سنای کشور، شماری از تحلیلگران و مقام‌های پیشین حکومتی نیز از پیامد آتش‌بس یک‌جانبه نگران اند. به باور این افراد، حکومت باید متوجه عواقب تصمیمش باشد زیرا جنگ در افغانستان جنگ نیابتی بین قدرت‌های جهانی و منطقه‌یی است که در آن دولت و مردم افغانستان تصمیم گیرنده نیستند.
در کنار این برخی‌ها به این باور اند که آتش‌بس سه روزه فرصت مانور نظامی و تبلیغاتی گسترده را برای طالبان فراهم کرد که در آن روحیه‌ی نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان آسیب دید و طالبان را در موقعیت برتر نظامی و سیاسی قرار دارد.
محمد علم ایزدیار، معاون مجلس سنا می‌گوید که ترحم بر طالبان ستم‌کاری در حق نیروهای امنیتی است و حکومت باید در تصمیم‌گیری‌هایش متوجه باشد تا انگیزه و روحیه‌ی نیروهای امنیتی در دفاع از کشور تضعیف نگردد.
شاه‌حسین مرتضوی در پاسخ به سوالی که ارزیابی حکومت از سه روز آتش‌بس چیست، گفت که برداشتی که درحال حاضر حاکم است این است که مردم خواهان صلح اند و شور و شوقی که در شهرها ایجاد شد، نشان داد که همه می‌خواهند در یک فضای آرام زندگی کنند.
او با ابراز این مطلب که امیدوار است طالبان نیز آتش‌بس را تمدید و در تصمیم شان تجدید نظر کنند، گفت: «شما در سه روز از کشته و زخمی شدن صدها هم‌وطن تان جلوگیری کردید. برای اولین بار طی چهل سال بود که مردم نفس راحت می‌کشیدند و طعم آتش‌بس و آرامش را چشیدند. طالبان نمی‌خواهند خود را با این احساس مردم مواجه کنند زیرا تداوم جنگ قرار گرفتن در برابر احساسات جمعی مردم افغانستان است.»
طالبان پس از ختم سه روز آتش‌بس حملات شان را در نُه ولایت از سر گرفتند. آنان استدلال می‌کنند که تا نیروهای خارجی در افغانستان حضور داشته باشند، جنگ آنان نیز ادامه خواهد داشت. در روزهای پس از ختم آتش‌بس این گروه چندین حمله را بر نظامیان افغان انجام داده‌اند.
رییس پیشین مرکز مطالبان استراتژیک وزارت خارجه اما می‌افزاید که ارزیابی او از سه روز آتش‌بس این است که پاکستان تحت فشار شدید ترامپ و طالبان خواستند با پذیرش یک آتش‌بس سه روزه، فضای عمومی را آزمایش کنند، از فشار ترامپ کم کنند و برخی امتیازات امنیتی را از افغانستان بگیرند.
او گفت: «مثلاً افغانستان حاضر شد که ملافضل‌الله، رهبر طالبان پاکستانی را قربانی این آتش‌بس کند. در واقع امتیاز بزرگی به پاکستان داد که درحد کشته شدن بن‌لادن در ابیت‌آباد برای اسلام‌آباد ارزش تبلیغاتی داشته است.»
افزون بر این برخی از آگاهان به این باور اند که در سه روز آتش‌بس بُرد از آن طالبان بوده زیرا این گروه با حضور در شهرها توانستند یک مانور سیاسی و اجتماعی گسترده را در سراسر افغانستان به نمایش بگذارند.
جعفر مهدوی می‌افزاید: «برداشت من این است که مانوری که طالبان در این سه روز انجام دادند به اندازه‌ی ده سال جنگ طالبان در تثبیت و نهادینه ساختن جایگاه طالبان به‌عنوان یک جریان سیاسی، نظامی و اجتماعی بین مردم و در بین افکار عمومی دنیا تاثیرگذار بود.»
استدلال برخی‌ها این است که طالبان در سه روز آتش‌بس نظم و انسجام تشکیلاتی خود را به نمایش گذاشتند و با رعایت آتش‌بس طعم صلح را به مردم چشاندند و سپس با شروع دوباره جنگ، مردم را برای صلح تشنه‌تر ساختند و حکومت و جامعه جهانی را بیشتر در معرض فشار افکار عمومی قرار دادند.