عباس فراسو، مسوول عمومی نشرات وزارت مبارزه علیه مواد مخدر
چالش‌های بیرونی
از این جهت که مواد مخدر، افزون بر مشکل ملی، یک مشکل فراملی هم است، مبارزه با آن به هماهنگی‌ها و همکاری‌های بیشتر منطقه‌یی و بین‌المللی نیاز دارد. وزارت مبارزه علیه مواد مخدر، بارها در نشست‌های منطقه‌یی و سازمان‌های بین‌المللی بر ضرورت مبرم مبارزه‌ی منطقه‌یی و بین‌المللی، کنترل شدید مرزها، پیگرد بین‌المللی قاچاقبران و جلوگیری از قاچاق پریکرسرها (موادهای پیش‌ساز کیمیاوی) تأکید ورزیده است. اما برخورد سیاسی برخی از کشورهای منطقه با این پیشنهادها، موجب عدم اجرای تعهدات و موافقت‌نامه‌ها در سطح بین‌المللی گردیده است. به‌عنوان نمونه، هفتمین دور نشست «همکاری‌های منطقوی در امر مبارزه با مواد مخدر» که با اشتراک نمایندگان پنج کشور منطقه از جمله «افغانستان»، «ایران»، «روسیه» و «پاکستان» در کابل برگزار گردید، نتیجه‌ی مشخصی نداشت. در این نشست چندجانبه، بر تقویت همکاری‌ها در بخش‌های معیشت بدیل، تنفیذ قانون و کاهش تقاضا به مواد مخدر، تأکید صورت گرفت و کشورهای اشتراک‌کننده به‌غیر از نماینده‌ی پاکستان که در این نشست حضور نیافته بود، تعهد سپردند تا در این عرصه‌ها تجاب خویش را شریک سازند. اما پس از آن، اقدامات عملی در این راستا از سوی کشورهای عضو «کنفرانس پنج‌جانبه» انجام نپذیرفت. همچنین در کنفرانس مشترک «کارشناسان ارشد منطقه‌یی» که با اشتراک نمایندگان کشورهای ایران، چین، روسیه، هندوستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرغیزستان، ترکیه و امارات متحده‌ی عربی به‌منظور تهیه و تدوین استراتژی مشترک منطقه‌یی در امر مبارزه با مواد مخدر برگزار شد، بر تبادل تجارب در بخش‌های ذیل تأکید صورت گرفت:
1) در بخش معیشت بدیل بر تبادل تجربیات در کشت نباتات مشروع، تولید، پروسس و نگهداری میوه‌ی «تازه و خشک»، ساخت سبزخانه‌ها و زمینه‌سازی برای ایجاد مارکیت‌های مشترک منطقه‌یی؛
2) در بخش تنفیذ قانون بر تبادل اطلاعات استخباراتی، استرداد مجرمین، مقابله با پول‌شویی، تقویت کنترل مرزها، جلوگیری از قاچاق پریکرسرها و مختل‌سازی مسیرهای قاچاق مواد مخدر؛ و
3) در بخش کاهش تقاضا بر تبادل تجارب در تشخیص ادویه‌های روان‌گردان، برنامه‌های وقایوی برای جلوگیری از اعتیاد، جمع‌آوری و تداوی معتادان و بازتوانی بیماران معتاد تحت مراقبت.
اما، با وجود این تعهدات و تأکیدها در کنفرانس‌های منطقه‌یی و بین‌المللی، هنوز ما اقدامات عملی جدی کشورهای عضو را آن‌چنان که لازم بوده، شاهد نیستیم.
به‌طور کلی، چالش‌های فرا روی مبارزه با مواد مخدر در عرصه‌ی بین‌المللی قرار ذیل است:
1) عدم علاقمندی برخی از کشورهای منطقه و جهان در مبارزه‌ی مشترک با مواد مخدر: برخی از کشورها در سطح منطقه و جهان، از ترانزیت و تجارت مواد مخدر به‌مثابه‌ی یک ابزار فشار سیاسی در برابر رقبای منطقه‌یی و جهانی خویش کار می‌گیرند و وجود این پدیده را همچون یک تهدید در برابر امنیت ملی خود نمی‌دانند. برای همین، مرزهای‌شان برای عبور محموله‌های کلان مواد مخدر افغانستان باز است.
2) حمایت ناکافی جامعه‌ی جهانی و به‌خصوص ایالات متحده‌ی امریکا از روند مبارزه با مواد مخدر در افغانستان: پس از 2014 میلادی، کمک‌های تخنیکی و مالی جامعه‌ی جهانی و به‌ویژه ایالات متحده‌ی امریکا به روند مبارزه با مواد مخدر افغانستان، خیلی کاهش یافته است. کاهش این کمک‌ها، روند مبارزه با مواد مخدر در افغانستان را به‌شدت متأثر ساخته و موجب گشته است تا سطح کشت، تولید و استعمال مواد مخدر در کشور، در سال 2017 میلادی بالا برود. وقتی به کاهش کمک‌ها و عدم علاقمندی کشورها در امر مبارزه با مواد مخدر در افغانستان می‌نگریم، به این نگرش که برخی از کشورها می‌خواهند افغانستان جولانگاه اصلی مافیای مواد مخدر و تروریزم باشد، شک نمی‌توانیم.
3) اولویت ندادن سازمان‌های منطقه‌یی و بین‌المللی به اهداف مبارزه با مواد مخدر: در این تردیدی وجود ندارد که تروریزم و مواد مخدر، دو مشکل عمده در سطح ملی و فراملی است که حیات جامعه‌ی انسانی را با تهدیدات جدی مواجه کرده است. این دو تهدید هم‌پوشان، نه‌تنها معطوف به امنیت ملی کشورهاست بلکه تهدیدی است برای امنیت منطقه و جهان. مواد مخدر، منبع اصلی تمویل گروه‌های تروریستی جهانی است و تبانی مافیای مواد مخدر با شبکه‌های تروریستی، امنیت جهان را به مخاطره انداخته است. اما تأسف‌آور است که این موضوع از سوی سازمان‌های بین‌المللی (امنیتی و اقتصادی) به صراحت اعلام نشده که مواد مخدر مانند تروریزم یک تهدید بزرگ برای امنیت جهان است و مقابله با آن نیز در رأس اولویت‌های کاری آن‌ها قرار ندارد. اگر هم بر مبارزه با مواد مخدر در این سازمان‌ها تأکید صورت گرفته، از زمره‌ی تأکیدات ضمنی بوده که در کنار دیگر مسائل سیاسی، اقتصادی و امنیتی مطرح شده است. این مسأله می‌تواند مبارزه‌ی مشترک با ساختارها و رژیم‌های منطقه‌یی و جهانی را زیر سوال ببرد.
ادامه دارد…
