فوربس/ایتِن سیگِل
ترجمه: جلیل پژواک
اشاره: در این اواخر شلیکهای هوایی به‌مناسبت‌های مختلف، از جمله پیروزی تیم‌های ورزشی ملی کشور، در میان شهروندان به پدیده‌ی شایعی تبدیل شده است. صرف‌نظر از ابعاد حقوقی آن، شلیکهای هوایی پیامدهای زیان‌باری برای شهروندان، خاصه در شهرهای بزرگ به همراه دارد. این مقاله به شناسایی همان خطرها پرداخته است.
اگر می‌دانستید گلوله‌یی که به هوا شلیک کرده‌اید با فرودش به زمین می‌تواند جان شخصی را بگیرد، بازهم خوشی‌تان را با شلیک‌هوایی جشن می‌گرفتید؟
واضح است که گلوله‌های شلیک‌شده به سمت یک هدف، می‌توانند به‌راحتی هرچیزی را که در مسیرشان قرار می‌گیرند، نابود کنند: سرعت گلوله‌یی که از یک تفنگ AK-47 (کلاشینکف) به سمت هدفی شلیک می‌شود، به بیش از 1500 مایل در ساعت (670 متر در ثانیه) می‌رسد؛ تقریبا دو برابر سرعت صوت. این گلوله به‌رغم داشتن جرم حدودا 5 گرمی، پس از شلیک انرژی خشتی را می‌گیرد که از یک ساختمان 30 طبقه به پایین پرتاب شده باشد. این مقدار از انرژی با تمرکز بر نوک گلوله، به‌راحتی می‌تواند پوست شما را سوراخ کند. با شکافتن پوست، این حجم از انرژی و نیروی حرکی با واردشدن به بدن رگ‌های خون، عضلات و اندام‌های حیاتی را پاره و آسیب جدی می‌زند. پس جای تعجب نیست که این گلوله می‌تواند شما را بکشد.
اما اگر این گلوله، به جای مستقیما به هدف، به سمت بالا شلیک شده باشد چطور؟
اگر شما این آزمایش را در روی کره‌ی ماه انجام بدهید و گلوله هم با سرعت 1500 مایل در ساعت به هوا شلیک شود، فرقی نمی‌کند شلیک شما در چه زاویه‌یی بوده و چه مدتی طول خواهد کشید تا گلوله به سطح ماه برگردد، بدون اندک کاهشی در انرژی سرعت برگشت آن باز هم 1500 مایل در ساعت خواهد بود. شلیک‌هوایی گلوله در سطح ماه همان‌قدر مرگ‌بار و کشنده است که شلیک (زمینی) یک گلوله در سطح آن.
اما ما در زمین اتمسفر (جو زمین) داریم؛ به این معنا که در زمین مقاومت هوایی –جوی- وجود دارد. در این وضعیت، گلوله‌یی که مستقیما به هوا شلیک شود در صورت نبود جریان باد، ممکن است به ارتفاع 10 هزار پایی (حدود 3 کیلومتر) برسد اما سرعت برگشت آن به زمین تنها حدود 150 مایل در ساعت خواهد بود: یعنی تنها با 10 درصد سرعت و فقط 1 درصد انرژی اولیه‌اش.
اما حقیقت این است که در این بازی عوامل اضافی دیگری نیز نقش دارند:
• ما روی زمین باد داریم که می‌تواند مسیر گلوله‌یی که مستقیما به سمت هوا شلیک شده را در جریان فرود تا دو مایل منحرف کند. یعنی گلوله در جایی فرود بیاید که دو مایل دورتر از محل شلیک است.
• همه‌ی گلوله‌های مستقیم به سمت هوا شلیک نمی‌شوند. بسیاری از آن‌ها با یک زاویه شلیک می‌شوند. در این‌صورت، اگر گلوله با جسمی برخورد نکند، متوقف نشود و انرژی حرکی آن نیز برهم نخورد، می‌تواند سرعت بسیار بیشتری را حفظ کند: یعنی به حرکت خود با سرعت صدها مایل در ساعت ادامه بدهد.
• تمام چیزی که یک گلوله برای مرگ‌بار واقع‌شدن نیاز دارد، شکافتن پوست است؛ امری که چگونگی وقوع آن به سرعت، نوع گلوله و چگونگی پوست و بدن فرد وابسته است.
پس برای این‌که بدانیم یک گلوله پوست شما را می‌شکافد یا نه، باید به دو چیز توجه داشته باشیم: نوع گلوله و نوع پوست شما.
به‌صورت عمومی، سرعت گلوله که برای شکافتن مانع پوستی مورد نیاز است، 136 مایل در ساعت است. هرچند بعضی از ترکیبات گلوله/پوست باعث می‌شوند که گلوله پس از برخورد به سطح پوستی تا سرعت 225 مایل در ساعت جهش دوباره کند. تیزی نوک گلوله با سرعت آن رابطه‌ی برعکس دارد اما هنوز می‌تواند باعث شکافتن پوست شما شود. (گلوله‌هایی که نوک آن مقعری است بیشتر خطرناک هستند. این مسأله نه به این خاطر است که این گلوله‌ها به آسانی می‌توانند پوست شما را سوراخ کنند، بلکه به این خاطر است که آن‌ها همزمان با سوراخ پوست، نسبت به سایر گلوله‌ها آسیب بیشتری را وارد می‌کنند). اندازه و کالیبر یک گلوله در شدت آسیب برخواسته از اصابت آن و نیز چگونگی سوراخی که در پوست ایجاد می‌کند نقش دارد: گلوله‌ی تفنگ‌های ساچمه‌یی پوست را در سرعت 145 مایل در ساعت سوراخ می‌کند و گلوله‌ی یک هفت تیر (کالیبر .38) همین کار را با سرعت 130 مایل در ساعت انجام می‌دهد. این در حالی است که گلوله‌های یک تفنگچه‌ی 9 ملی‌متری این کار را با سرعت 102 مایل در ساعت انجام می‌دهند و با توجه به معادله‌ی Matto یک گلوله‌ی کالیبر .30 می‌تواند حتا با یک سرعت کمتر یعنی 85 مایل در ساعت پوست شما را سوراخ کند.
علاوه بر این، ضخامت پوست از فردی به فرد دیگر و نیز از یک نقطه‌ی بدن به نقطه‌ی دیگر فرق می‌کند. پوست گونه‌ی شما 50 درصد نازک‌تر از پوست لب بالایی شما است و همین‌طور، پوست زیر استخوان گونه و بینی شما حتا از آن هم (به‌ویژه در افراد سال‌خورده) نازک‌تر است. نوزادان و کودکان در مقایسه با بزرگ‌سالان پوست نسبتا مقاوم‌تری دارند. با این‌که به‌طور عموم پوست فرد سال‌خورده ضخیم‌تر است اما این پوست از ارتجاعیت کمتری برخوردار بوده و این امر پاره‌کردن و سوراخ‌کردن آن را برای گلوله راحت‌تر کرده است.
بر اساس دفتر یادداشت تورن‌جنرالِ ارتش ایالات متحده، جولیان هچر که به دفترچه‌ی هچر معروف است و در آن این مقام ارتش از یک سلسله‌آزمایشات بالیستیک نظامی گزارش داده است، سرعت نهایی یک گلوله (با کالیبر .30) 200 مایل در ساعت است نه 150 مایل در ساعت. زمانی که شما گلوله‌یی را به هوا شلیک می‌کنید، بسته به زاویه‌ی شلیک، سرعت گلوله هنگام خروج از لوله‌ی تفنگ و کالیبر آن، معمولا بین 20 تا 90 ثانیه زمان می‌برد تا فرود بیاید.
جشن سال نو در اکثر کشورها و چهارم جولای در ایالات متحده، معمولا به‌خاطر شلیکهای هوایی، به‌ویژه در مناطق شهری خطرناک است. سقوط گلوله‌های شلیک‌شده در این روزها به مردم آسیب می‌رساند و حتا گه‌گاهی باعث مرگ می‌شود. با این‌که گزارشات شفاخانه‌ها در این مورد اغلب توسط پولیس مورد بحث واقع می‌شوند، اما مواردی وجود دارند که به‌خوبی مستند شده و ثابت می‌کنند که شلیک‌هوایی چقدر می‌تواند مرگ‌آور و کشنده باشد. در سال 2010، مارکل پترس 4 ساله با سقوط گلوله‌یی سرگردان در هوا، در شهر دیکاتر ایالت جورجیا کشته شد.
اگر شما درموقعیتی قرار گرفتید که مجبور به شلیک‌هوایی هستید، نکات ذیل راه‌هایی‌اند که می‌توانند خطر را برای خودتان و دیگران به حداقل برسانند:
• تا جایی که ممکن است گلوله را به‌صورت عمودی شلیک کنید. این کار، با توجه به باد و مقاومت‌های جوی-هوایی، باعث می‌شود گلوله سرعت و انرژی خود را موقع برگشت از دست بدهد.
• محلی که از آن گلوله را شلیک می‌کنید، باید در یک ارتفاع کم واقع شده باشد. زیرا در ارتفاع کم، مقاومت هوایی بالاتر است.
• خطر شلیک هوایی در مناطق شهری بسیار بیشتر از شلیک هوایی در مناطق روستایی است. از این‌رو، از شلیک در مناطقی که تراکم جمعیت بیشتر است، خودداری کنید. در مناطق روستایی، احتمال این‌که گلوله‌ی شما در برگشت به کسی اصابت کند، پایین است.
• گلوله‌یی که در شلیک‌هوایی استفاده می‌کنید، بهتر است سبک‌تر و در عین‌حال بزرگ‌تر باشد. سبکی و بزرگی، در انرژی، سرعت آغازین و سرعت نهایی یک گلوله تاثیر دارد.
و در نهایت، به‌عنوان یک تماشاچی بدانید که جان شما، حتا تا دو دقیقه پس از شلیک آخرین گلوله، در معرض خطر تگرگ گلوله‌های سرگردان در هوا است. این‌که یک گلوله‌ی شلیک‌شده به هوا، خودِ شخص شلیک‌کننده را بکشد، ممکن است بسیار بعید و غیرمحتمل باشد، اما حتماً دلیلی وجود دارد که اکثر شهرهای بزرگ، شلیک هوایی را غیرقانونی اعلام کرده‌اند، و آن این است: آزادی شما برای جشن‌گرفتن زمانی پایان می‌یابد که جشن شما به گرفتن جان افراد بی‌گناه و تماشاگر شروع می‌کند.
چرا شلیک‌هوایی در شهرها مرگ‌آفرین است؟
