علی محبی
اشاره‌ی اول
مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز توسط جمعی از دانشجویان و دانش‌آموختگان جوان به‌منظور توانمندسازی، کارآفرینی و کارآموزی در راستای رشد اقتصادی زنان و جوانان، حفاظت از محیط زیست و اقتصاد سبز، فرهنگ‌سازی و تلاش برای ارتقای سطح آگاهی شهروندان در این حوزه‌ها و در حد بضاعت و امکان، به‌وجودآوردن تغییرات مثبت در حوزه‌های مشخص، بنیان نهاده شده است. به‌صورت فشرده، خانه‌ی سبز که از قریب دو ماه به این‌سو، فعالیت‌هایش را آغاز کرده است، بر سه محور «اقتصاد، محیط زیست و جامعه» متمرکز است.
افغانستان در سال ۲۰۰۴، سند توسعه‌ی هزاره‌ی سازمان ملل را امضا کرد و متعهد شد که به اهداف هشت‌گانه‌ی این سند تا سال ۲۰۲۰ دست یابد. با توجه به پیوستن افغانستان به این توافق‌نامه‌ی بین‌المللی، هنوز اهداف برنامه‌ی توسعه‌ی پایدار هزاره‌ی سوم که افغانستان متعهد به انجام آن است، به یک موضوع ملی تبدیل نشده است. همچنان، دولت افغانستان به‌موجب موادهای الزام‌آور این سند، مکلف است که راهکارها و سیاست‌های توسعه‌ی پایدار را با برنامه‌ی توسعه‌ی پایدار سازمان ملل متحد هماهنگ کند. برای تطبیق راهکارها و سیاست‌های لازم به‌منظور دست‌یابی حداکثری به اهداف توسعه‌ی هزاره‌ی سوم، در نخستین گام‌ها، به یک درک/توافق ملی و جامع از اهداف توسعه‌ی پایدار نیازمندیم تا امکان‌ها و الزامات ملی‌شدن آن فراهم آید. با توجه به چالش‌های درشت افغانستان نظیر ناامنی، فقر، بیکاری و موارد هم‌سنخ آن، به یک عزم راسخ و اراده‌ی عمومی، مشارکت و تلاش همگانی، برنامه‌ریزی دقیق دولت و یاری و همسویی مردم و نهادهای مدنی نیازمندیم تا احتمال و شانس کاهش چالش‌های عمده و دست‌یابی حداکثری به اهداف توسعه‌ی هزاره‌ی سوم به‌عنوان یک توافق جهانی به‌منظور غلبه بر چالش‌های بین‌المللی ممکن و مقدور شود.
مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز-«زنان و جوانان تاثیرگذار»، با توجه به اهمیت/اولویت مواد سند توسعه‌ی هزاره‌ی سوم، بر آن است تا به‌عنوان یکی از نهادهای فعال در این زمینه و متناسب به وسع و بضاعت، در محورهای سه‌گانه‌ی «اقتصاد، محیط زیست و جامعه» فعالیت کند. خانه‌ی سبز، نهادی در صف طویل مؤسسات و کانون‌های رضاکار و اجتماعی فعال در این حوزه، در راستای تحقق اهداف توسعه‌ی پایدار و در کنار آن، ظرفیت‌سازی برای جوانان و زنان متقاضی رضاکاری فعالیت خواهد کرد. این نهاد در راستای کارآموزی، کاریابی و کارآفرینی، آگاهی‌دهی در عرصه‌های مختلف مانند حقوق بشر، زنان، کودکان، مهاجرت، صحت و دیگر نیازمندی‌های اجتماعی، حفاظت از محیط زیست و توجه به آن، برنامه‌ها و طرح‌های کوتاه و بلندمدت را روی درست دارد. کانون دیگری که در محراق توجه خانه‌ی سبز قرار دارد، تقویت و ایجاد اقتصاد و مشاغل سبز خواهد بود. اعضای خانه‌ی سبز، به‌صورت رضاکارانه و با توجه به فرصت قابل توجه برای ظرفیت‌سازی و امکان‌های آموزشی و کاریابی در این نهاد فعالیت می‌کنند. خانه‌ی سبز برای اعضای رضاکارش که غالبا دانشجویان و دانش‌آموختگان جوان هستند و در کنار پیشبرد امور تحصیلی، در این نهاد فعالیت می‌کنند، تجربیات کاری نیز ایجاد می‌کند. خانه‌ی سبز سعی می‌کند با امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری دوجانبه با نهادهای دولتی و غیردولتی فرصت‌ها و زمینه‌های کاریابی و اشتغال برای اعضایش را فراهم کند. یکی از طرح‌های این خانه در راستای ایجاد و تسهیل فرصت‌های تحصیلی برای اعضای رضاکارش، ایجاد روابط پویا و مؤثر با سفارت‌خانه‌های کشورهایی است که برای افغانستان بورس‌های تحصیلی اختصاص داده‌اند/می‌دهند. علاوه بر آن، ایجاد روابط و مناسبات دوسویه با نهادهای تحصیلات عالی خصوصی، آموزشگاه‌های زبان و مراکز آموزشی آمادگی برای آزمون کانکور نیز در فهرست برنامه‌هایی است که می‌تواند زمینه‌ی آموزش و تحصیل برای اعضای رضاکار این مرکز را با تخفیف‌های چشمگیری به‌موجب تفاهم‌نامه‌های همکاری فی‌مابین ایجاد کند. اگرچه چالش‌ها و دشواری‌هایی برای ایجاد چنین مناسبات و تفاهم‌نامه‌هایی وجود دارد اما خانه‌ی سبز تلاش می‌کند به زعم و توان این نهاد، در ایجاد و پروراندن فرهنگ خلق فرصت‌های شغلی و آموزشی و تسهیلات آن برای رضاکاران اجتماعی گام‌های مؤثری بردارد. رضاکاران اجتماعی به‌موجب فعالیت‌های داوطلبانه و خیرخواهانه‌یی که سود آن به منافذ جامعه می‌ریزد، مستحق امتیازات و تسهیلات آموزشی و شغلی اعطا شده توسط نهادهای دولتی و غیردولتی هستند.
مأموریت‌ها و مسوولیت‌های خانه‌ی سبز
1. مبارزه با خشونت علیه زنان و حمایت از نسل جوان
توسعه‌ی پایدار، زمانی می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد که همه‌ی مردم از گروه‌های مختلف اجتماعی برای تطبیق آن سهم بگیرند. در میان این گروه‌ها اما، نقش زنان و جوانان می‌تواند برجسته و تاثیرگذار باشد. زنان به‌دلیل مناسبات منحصربه‌فرد با جوانان و کودکان، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و موثرترین گروه‌های اجتماعی می‌توانند آموزگاران موثری برای نسل آینده و پیشگامان تغییر، رشد وتوسعه‌ی پایدار باشند.
یکی از حوزه‌هایی که در کانون توجه خانه‌ی سبز قرار دارد، حضور و فعالیت اقتصادی زنان است. توجه به این حوزه و اجرایی کردن برنامه‌های مفید و مؤثر، در کنار کمک به زدودن فقر، می‌تواند به موازنه و اعتدال جنسیتی به مفهوم درگیرکردن زنان با فعالیت‌های اجتماعی نیز منجر شود. این مؤسسه فعالیت‌های مشخصی در مورد آموزش زنان و یادگیری حرفه و تجارت و سپس اشتغال‌زایی و گسیل آن‌ها به بازار کار دارد. زنان بعد از آموزش و گذراندن کارگاه‌های عملی و اشراف بر امور شغلی، وارد بازار کار شده و دوشادوش مردان برای رفاه زندگی خویش تلاش خواهند کرد. توجه به امور مالی و معیشتی به این دلیل مهم است که فقر و عدم استقلالیت مالی یکی از عوامل اصلی در ایجاد، افزایش و کاهش خشونت علیه زنان است، در فهرست برنامه‌های اصلی خانه‌ی سبز قرار گرفته است. همگام با مراسم افتتاحیه‌ی خانه‌ی سبز که در آستانه‌ی روز جهانی محو خشونت علیه زنان برگزار شده بود، مؤسسه، کمپاین اجتماعی ۱۶ روزه‌ی محو خشونت علیه زنان را با حضور فرهنگیان، دانشجویان و مسوول بخش حاکمیت قانون ملل متحد آغاز کرد.
در کنار زنان، جوانان نیز باید وارد عرصه‌ی فعالیت‌های شغلی و اقتصادی شوند تا با توجه به نیرو و انرژی فوق‌العاده‌یی که در این طیف نهان است، بتوانیم به گردش چرخه‌ی اقتصاد کمک کرده و از ذهن خلاق و طرح‌ها و ایده‌های جدید و بکر آن‌ها برای رشد اقتصادی جامعه استفاده کنیم. جوانان با مشکل جدی بیکاری مواجه‌اند. گاهی، نداشتن تجربه، تخصص و فرصت‌ها و کانال‌های ورود به فرصت‌های شغلی و درآمدزایی، منتج به مسدود شدن منافذ تحرک، امید و پیشرفت‌شان شده و در نهایت زمینه‌های رجوع‌شان به عوارض و پرتگاه‌هایی مثل اعتیاد، دزدی، پیوستن به گروه‌های افراطی و عوارضی مانند آن را فراهم می‌کند. مؤسسه، در زمینه‌ی آموزش جوانان و آشنایی و اشراف آن‌ها با امور تجارت، یادگیری فنون کار و فعالیت‌هایی که متناسب به رشته‌های تحصیلی‌شان باشد، برنامه‌های مشخصی روی دست دارد. این برنامه‌ها شامل آموزش حرفه، تلاش برای یافتن بودجه و خرید وسایل مورد نیاز ایجاد شغل، دادخواهی با نهادهای معتبر دولتی و مدنی برای استخدام جوانان به‌عنوان کارآموز و حصول تجربه‌ی کاری و موارد مشابه است. دیپارتمنت اقتصاد مؤسسه، در شرف افتتاح و آغاز فعالیت‌هایش است.
2. فعالیت‌های محیط‌زیستی
محیط زیست یعنی مجموعه‌ی شرایط زیست بر سیاره‌ی زمین، جایی‌که انسان‌ها در آن، زندگی و فعالیت می‌کنند. شرایط زیست در این سیاره اما به دلایل مختلف، دستخوش تغییرات گسترده‌یی شده است. ما، ناهنجاری‌هایی مانند تخریب و آلودگی در سطح محلی، کشوری، منطقه‌یی و جهانی را شاهد هستیم. بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی جوامع، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، آلودگی آب، بحران زباله، ساخت‌وسازهای بی‌رویه، شهرنشینی فزاینده، وجود پسماندهای خطرناک، استفاده از سموم، تخریب جنگل‌ها، تغییر مسیر آبراهه‌ها و حتا وقوع برخی بلایای طبیعی عمدتاٌ ناشی از ناآگاهی، کم‌آگاهی، سودجویی و یا عدم مشارکت گروه‌های مشخصی در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی است. زنان یکی از مهم‌ترین گروه‌های اجتماعی متاثر از کیفیت محیط زیست و در عین‌حال موثر برآن هستند که وسعت تأثیر هر یک از آن‌ها، می‌تواند از خود و خانوانده تا کل جامعه گسترده شود.
حضور زنان در حمایت از محیط زیست می‌تواند پرورش نسلی از فعالین و رضاکاران محیط زیست را تضمین کند. در این بخش، مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز، طرح آموزش و برگزاری ورکشاب‌های اطلاع‌دهی در خصوص حفاظت از محیط زیست را برای مادران، دختران جوان و نوجوان، روی دست دارد. خانه‌ی سبز، در کنار آموزش، به اقتصاد سبز نیز می‌اندیشد که به‌موجب یکی از طرح‌های اقتصادی این نهاد، بخشی از برنامه‌های اشتغال‌زایی بر محوریت اقتصاد سبز راه‌اندازی خواهد شد.
در عرصه‌ی محیط زیست، جوانان می‌توانند پیشگامان نسل جدید و سبزاندیش و الگویی برای نسل آینده باشند. همان‌طور که ما به‌دلیل عدم توجه پدران و مادران‌مان وارث محیط زیستی ناسالم هستیم، نباید اجازه بدهیم که نسل بعدی میراث مخربی از محیط زیست تحویل بگیرند. به همین دلیل، مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز، تمرکز ویژه‌یی بر پرورش نسل جوان در عرصه‌ی حمایت از محیط زیست دارد تا بتواند با دخیل کردن جوانان رضاکار، گام‌هایی برای نهادینه شدن این فرهنگ بردارد.
مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز، با استفاده از زنان و جوانان فعال در عرصه‌ی محیط زیست، کودکان را نیز شامل این پروسه خواهد کرد. با ایجاد مناسبات مستقیم و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌دهی مشترک با مکاتب، نسل آینده را نیز از خطرات زیست‌محیطی که اکنون با آن مواجه هستیم و در آینده نیز دامن‌گیر کشور خواهد بود، آگاه خواهیم کرد. با توسل به این طرح‌ها و اجرایی کردن موفقانه‌ی آن، می‌توان از تاثیرگذاری زنان در خانواده و تربیت کودکان و نیرو و خلاقیت جوانان برای حمایت از محیط زیست استفاده‌ی مفید به‌عمل آورد. مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز برای پیشبرد فعالیت و تحقق اهداف محیط‌زیستی‌اش، دیپارتمنت محیط زیست که متشکل از دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته‌ی محیط زیست هستند را ایجاد نموده و این دیپارتمنت همگام با افتتاح کتاب‌خانه‌ی مؤسسه، فعالیت‌هایش را رسما آغاز کرده است.
3. فعالیت‌های اجتماعی-فرهنگی
مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز، به‌منظور انسجام‌دهی به فعالیت‌های فرهنگی-اجتماعی، دیپارتمنت فرهنگی- اجتماعی‌اش که متشکل از دانشجویان و دانش‌آموختگان جوان میباشد را ایجاد کرده است. این دیپارتمنت شامل بخش‌های ادبیات، هنر و حقوق بشر میباشد. خانه‌ی سبز در این عرصه با دایر کردن کارگاه‌های آموزشی، سمینارها، کنفرانس‌ها، کمپاین‌ها و جلسات کتاب‌خوانی برای تغییرات مثبت در عرصه‌های مختلف فعالیت خواهد داشت. این مؤسسه، برای دفاع از حقوق بشر، زنان و کودکان، صحت و تعلیم و تربیت، متعهد است که با دایر کردن یک‌سری گفت‌وگوها، زمینه‌ی تبادل نظر میان نسل جوان و نخبگان جامعه را فراهم کند. دیپارتمنت فرهنگ و جامعه‌ی خانه‌ی سبز، کتاب‌خوانی، برگزاری گفت‌وگوها ، دیدارها و نشست‌های فرهنگی در سطح کابل و ولایات، برگزاری نکوداشت‌ها، نمایش فلم، عکس و اجرای تیاتر را نیز روی دست دارد. گروه کتاب‌خوانی این دیپارتمنت، تاکنون، بیستمین جلسه‌ی کتاب‌خوانی‌اش را برگزار کرده است. دیپارتمنت فرهنگ-جامعه‌ی خانه‌ی سبز در نظر دارد تا در آینده‌یی نزدیک، ماهنامه و ویب‌سایت خانه‌ی سبز را ایجاد کند.
مؤسسه‌ی خانه‌ی سبز، پس از افتتاح و آغاز رسمی فعالیت‌هایش تاکنون، ۱۵۰ عضو رضاکار جذب کرده است. مؤسسه، در طول شصت روز پس از افتتاح، در کنار فعال کردن دیپارتمنت‌های محیط زیست و جامعه-فرهنگ، کتاب‌خانه‌ی سبز را نیز تأسیس کرده است. کتاب‌خانه‌یی با بیش از هزار جلد کتاب و ۶۰۰ جزوه‌ی تحقیقی که در حال گسترش است. بنیاد هاینرش بل و بنیاد آرمان‌شهر، بزرگ‌ترین حامیان این کتاب‌خانه بوده‌اند. استفاده از کتاب‌ها و منابع این کتاب‌خانه برای عموم، به‌ویژه جوانان، آزاد است. در کنار سایر فعالیت‌ها، کمپاین شانزده روزه‌ی محو خشونت علیه زنان را راه‌اندازی کرده است. این کمپاین، با نوشتن تجربیات مثبت مردان از کمک به بانون و همچنان تجربیات مثبت زنان از مردانی که آن‌ها را حمایت کرده‌اند، آغاز شد. در پایان این کمپاین، ۲۵۰ گل رُز، در یکی از چهارراه‌های پایتخت، طی برنامه‌یی به این صورت اهدا شد: گل‌های سرخ از طرف آقایان به خانم‌ها و گل‌های صورتی از طرف خانم‌ها به آقایان اهدا شد. اهدای هر گل، حاوی پیام مثبتی بود مبنی بر این‌که زنان و مردان می‌توانند در کنار هم برای ایجاد و داشتن دنیایی بدون خشونت، قدم بردارند. لوگوی مؤسسه، با دو رنگ نارنجی و سبز طراحی شده است. خانه‌ی سبز با رنگ نارنجی. نارنجی به‌عنوان رنگ دنیای بدون خشونت، رنگ رشد و ترقی و رنگ انرژی و تلاش است. دقیقا در چنین دنیایی، می‌توان سبز شد و رشد کرد.
