ترجمه: جلیل پژواک
اشاره: وزارت دفاع ایالات متحده‌ی امریکا، گزارش شش ماهه‌ی اخیر خود را به کنگره فرستاده است که ارزیابی پنتاگون از وضعیت امنیتی و ثبات افغانستان (از اول جون ۲۰۱۷ تا ۳۰ نوامبر ۲۰۱۷) را نشان می‌دهد.
اطلاعات روز با توجه به نیازهای خوانندگان‌اش و اهمیت این گزارش، بر آن است تا خلاصه‌یی از این گزارش را به‌صورت مختصر در چند قسمت نشر کند. پس از اعلام استراتژی جدید امریکا برای جنوب آسیا و افغانستان در ماه آگست سال جاری، این اولین گزارش پنتاگون به کنگره‌ی امریکا است.
وزارت داخله و پولیس ملی افغانستان
1. وزارت داخله
در گزارش پنتاگون به کنگره‌ی امریکا آمده است که در نتیجه‌ی تغییرات به‌وجودآمده‌ی اخیر در وزارت داخله‌ی افغانستان، شواهدای مبنی بر بهبودی کارکرد این وزارت در بخش‌های پالیسی، استراتژی، مدیریت و پشتیبانی و حمایت، مشاهده شده است.
گزارش میگوید که بر علاوه‌ی تلاش‌های خود وزارت، ماموریت حمایت قاطع و هشت سازمان دیگر روی آوردن اصلاحات نهادی و مسلکی‌سازی پولیس ملی افغانستان تمرکز کرده‌اند. سازمان‌هایی که در راستای اصلاحات وزارت داخله کار می‌کنند شامل برنامه‌ی توسعوی سازمان ملل، یوناما، تیم پروژه‌ی پولیس آلمان، وزارت خارجه و وزارت عدلیه‌ی ایالات متحده می‌شوند.
تدارکات و مدیریت منابع:
گزارش میگوید که وزارت داخله در شناسایی نیازمندی‌ها و مقررات برای تهیه‌ی بودجه‌ی سالانه‌اش هنوز هم با چالش‌هایی روبه‌رو است. این وزارت چهل‌درصد از 190 میلیون دالر بودجه‌ی سال مالی 1396 خود را به مصرف رسانده است. گزارش آورده است که مشاوران واحد بودجه‌ی فرماندهی انتقال امنیت با وزارت داخله برای اولویت‌بندی مقررات و نیازمندی‌های بودجوی کار می‌کنند تا کیفیت و به‌موقع بودن بسته‌ی نیازمندی‌ها و افزایش نرخ مصرف آن را بهبود دهند. تا 18 نوامبر 2017، 92 مقرره‌ی این وزارت که مجموع هزینه‌ی آن بیش از 89.6 میلیون دالر می‌شود تایید شده است، شش طرح تدارکاتی سال مالی 2018 به امضا رسیده است و دو طرح آن منتظر بررسی نهایی است.
گزارش تاکید می‌کند که وزارت داخله در تلاش استخدام افراد با تجربه، تحصیل‌کرده و با مهارت به‌منظور ارتقای سطح خدمات حرفه‌یی غیرنظامی این وزارت است؛ نمونه‌ی آن استخدام حدود صد کارمند قراردادی SME برای برآورده‌ساختن نیازهای فوری این وزارت است. همچنین گزارش میگوید که تعلیق وظیفه و تغییر و تبدیل اعضای ارشد رهبری وزارت داخله، باعث سکتگی در رهبری و تجربه‌ی دفاتر تدارکاتی شده است. با این‌حال وزارت از طریق برنامه‌ی SME و همکاری فرماندهی انتقال امنیت، در حال استخدام کارمند و پر کردن بست‌های خالی، بر اساس شایستگی است.
امور حقوقی-قانونی:
گزارش میگوید که در طول شش ماه گذشته فعالیت مرکز عدلی و قضایی مبارزه با فساد اداری سرعت یافته است که شامل بررسی هفت پرونده‌ی بزرگ در ماه جولای و آگست می‌شود. گزارش میگوید که این مرکز از آغاز تاکنون، 24 جلسه‌ی محکمه‌ی ابتدایی (با مجموع 91 متهم) و 20 جلسه‌ی محکمه‌ی استیناف (با مجموع 64 متهم) برگزار کرده است.
گزارش آورده است که مرکز عدلی و قضایی مبارزه با فساد اداری در 13 آگست سال جاری، پنج مقام ارشد وزارت دفاع به‌شمول فرمانده سابق قول‌اردوی 215 (معین فقیر) را به محکمه کشانده است. به محکمه کشاندن عبدالغفار داوی رییس اجرایی داوی اویل و شوهر سفیر افغانستان در ناروی (شکریه بارکزی) همراه با سه کارمند وزارت ترانسپورت، از جمله پرونده‌های دیگر است که گزارش پنتاگون از آن‌ها به‌عنوان شواهد کار موثر مرکز عدلی و قضایی مبارزه با فساد اداری یادآوری کرده است.
گزارش میگوید که طرح مبارزه با فساد اداری که سندی برای ایجاد، اجرا و تقویت روند مبارزه و جلوگیری از فساد در وزارت داخله است، در ماه آپریل 2016 به امضا رسیده است اما اجرا، نظارت و ارزیابی آن، به آهستگی پیش می‌رود. مشکلات اداری در وزارت داخله و تنش بر سر نقش‌های رهبری روند اجرای این طرح را پیچیده کرده است.
گزارش آورده است که در چوکات طرح مبارزه با فساد و با همکاری مشاوران ماموریت حمایت قاطع، بازرس عمومی وزارت داخله اجرای برنامه‌ی کنترل داخلی وزارت‌خانه‌یی را آغاز کرده است. این طرح به‌رهبری وزارت داخله فرصتی را برای بهبود پروسه‌های کاری‌شان فراهم می‌کند و در عین‌حال امکان فساد، تقلب و سوءاستفاده را کاهش می‌دهد. گزارش تاکید می‌کند که وزارت داخله در نظر دارد تا این برنامه را بعد از آموزش معینیت‌ها برای اجرای موثر آن، به سایر نهادهای مربوطه‌ی این وزارت نیز گسترش بدهد.
گزارش پنتاگون آورده است در وزارت داخله، کمیته‌های شفافیت، حساب‌دهی و اجرای قانون در خود وزارت‌خانه، بازرس عمومی و زون‌های پولیس ملی غرض رسیدگی به فساد، انتقال مسایل مهم به رهبری ارشد و انتقال تصامیم به رده‌های پایین به‌صورت مناسب، فعال است.
گزارش میگوید که وزارت داخله روندهایی را به‌منظور دریافت و پاسخ به شکایات، شامل یک خط تلفون ملی برای شکایات درباره‌ی فساد و دیگر مسایل، ایجاد کرده است. گزارش میگوید که در گذشته ارتباطات ضعیف بین رییس مرکز تماس و بازرس عمومی وزارت داخله باعث به‌وجود آمدن موانع در پیشرفت این برنامه و بی‌اعتمادی مردم به این روند شده است. اما در جریان شش ماه گذشته، این ارتباط بهبود یافته و تماس‌ها به بازرس کل وزارت به‌منظور ارزیابی فرستاده می‌شوند. به‌عنوان مثال، در ماه آگست سال 2017، مرکز تماس وزارت داخله 53 شکایت از فساد را به بازرس عمومی ارجاع داده است.
گزارش تاکید می‌کند که برنامه‌ی وزارت داخله برای رسیدگی به قضایای نقض شدید حقوق بشر توسعه یافته است و در جریان شش ماه گذشته هیچ پرونده‌یی گزارش نشده است.
مدیریت پرسونل:
گزارش پنتاگون با اشاره به تلاش‌ها برای حساب‌دهی و پاسخ‌گویی همه‌جانبه‌ی پرسونل وزارت داخله و اولویت این تلاش‌ها، میگوید که پولیس خیالی تلاش‌ها برای ایجاد مشروعیت و از بین‌بردن فساد در وزارت را با چالش روبه‌رو می‌کند. با این‌حال، وزارت داخله در تلاش است تا سیستم پرداخت پرسونل را برای مشخص نمودن رقم فیزیکی پرسونل و تایید شمولیت آن‌ها در سیستم مدیریت اطلاعات منابع بشری افغانستان، اجرا کند.
گزارش آورده است که وزارت داخله فاز اول و اصلی جمعآوری اطلاعات سیستم «موجودی منابع انسانی» را در اواخر ماه می سال جاری تکمیل کرده است. تا 28 اکتبر سال جاری، اطلاعات 77 درصد پولیس ملی، 69 درصد پولیس محلی، 43 درصد پولیس سرحدی، و 92 درصد پولیس امن و نظم عامه وارد این سیستم شده است.
گزارش در رابطه به مدیریت پرسونل وزارت داخله میگوید که تلاش‌ها برای ثبت اطلاعات پرسونل، مشخص نمودن وضعیت کنونی سربازان، تعیین بست‌ها، معاشات، پرداختی‌های بزرگ وزارت و اقدامات برای کاهش فساد، جلوگیری از تقلب و از بین بردن سربازان خیالی جریان دارد. وزارت داخله به‌منظور تحقق این‌همه، سعی در به‌کارگیری سیستم‌های ثبت اطلاعات مدرن، به‌روز رسانی سیستم مدیریت اطلاعات و استفاده از روش‌های بهتر برای اجرای معاشات و پرداختی‌ها است.
دزدی مواد سوخت، غذا، اعاشه‌ی سربازان و نارسایی‌های جدی در راستای تامینات وزارت داخله، از مواردی‌اند که این گزارش آن‌ها را به ضعف رهبری وزارت داخله، عدام تمایل رهبری وزارت به آوردن اصلاحات ضروری، فساد گسترده و چالش‌های اداری و تدارکاتی ارجاع داده است.
آموزش نهادی:
گزارش پنتاگون تاکید کرده است که نبود نهادهای آموزشی موثر در ساختار وزارت داخله از نگرانی‌های جدی است و وضعیت آموزش نهادی در این وزارت، بدتر از وزارت دفاع است. گزارش میگوید که در مقایسه با وزارت دفاع، در وزارت داخله هیچ تلاشی مبنی بر ایجاد نظام آموزشی بهتر و مسلکی‌تر، ایجاد نهادهای آموزشی موثر و بهبود آن جریان ندارد. کمبود منابع از دلایل این نارسایی‌ها گفته شده است.
نبود سیستمی برای تعیین بست سربازان با توجه به نیاز ساحه و مهارت آن‌ها نیز از چالش‌های جدی خوانده شده است. نبود دوره‌های آموزش مسلکی، مکاتب نظامی در جریان وظیفه و نهادی که بتواند پولیس ملی را مسلکی‌تر بسازد نیز در این گزارش از کمبودی‌های جدی وزارت داخله نسبت به وزارت دفاع خوانده شده است.
لوجستیک و حفظ و نگهداری:
گزارش میگوید که وزارت داخله از نبود سیستم و توانایی برای تدارک تجهیزات رنج می‌برد. همچنین وزارت داخله سیستم مدیریت و نگهداری تجهیزات ندارد و رهبران بخش لوجستیک وزارت داخله از توانایی، تجربه و آموزش نهادی به‌منظور بررسی تسلیحات، تجهیزات و وسایل نقلیه برخوردار نیستند.
با این‌حال گزارش آورده است که در جریان شش ماه گذشته روند انتقال به سلاح‌های استاندارد ناتو، هرچند به آهستگی، ادامه داشته است. روند جمعآوری سلاح‌های از کارافتاده و جایگزین کردن آن‌ها با تسلیحات مدرن‌تر نیز از برنامه‌های وزارت داخله به‌منظور بهبود کارآیی پولیس ملی خوانده شده است.
برنامه‌ریزی استراتژیک و عملیاتی:
گزارش پنتاگون میگوید که بعد از روی کار آمدن ویس‌احمد برمک به‌عنوان وزیر داخله و تغییرات در رهبری این وزارت، برنامه‌ریزی استراتژیک این وزارت به‌صورت کلی بهبود یافته است. بر علاوه برنامه‌ریزان وزارت داخله به گفته‌ی این گزارش عمیقا با برنامه‌ریزی برای تامین امنیت انتخابات سال 2018 درگیر اند و همان‌طور که عملیات خالد رو به پایان است، برنامه‌ریزی‌ها برای عملیات بعدی در حال آغاز شدن است.
گزارش میگوید که به‌رغم بهبود توانایی پولیس ملی در برنامه‌ریزی عملیاتی، گزارش‌دهی در سطح زون‌های پولیس ملی بسیار ضعیف است. فرماندهان زون‌ها در مواردی از اجرای روندهای گزارش‌دهی مناسب صرف‌نظر می‌کنند و بدون در نظر گرفتن زنجیره‌ی فرماندهی، می‌خواهند مسایل را مستقیما با رهبری ارشد وزارت مطرح می‌کنند. گزارش میگوید که نتیجه‌ی این کار، ناآگاهی زون‌ها از وضعیت واحدهای‌شان است.
2. پولیس ملی افغانستان
گزارش میگوید که پولیس ملی هرچند که در وضعیت فعلی همراه با ارتش ملی روی مبارزه با شورشیان تمرکز دارد، اما هدف درازمدت همان‌طور که در نقشه‌ی راه نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان مشخص شده است، انتقال ماموریت پولیس ملی به یک نیروی پولیس سنتی‌تر برای حفظ نظم در جامعه است.
چالشی که در این گزارش به آن پرداخته شده است، عدم آموزش و تجهیزات کافی در ساختار پولیس ملی است و تاکید شده است که انکشاف پولیس ملی چندین سال از ارتش ملی عقب‌تر است. تمرکز پولیس ملی روی عملیات ضدشورش نیز از مواردی گفته شده است که انکشاف پولیس ملی به‌عنوان حافظ نظم و امنیت جامعه را با کندی مواجه کرده است.
توانایی پولیس ملی افغانستان:
گزارش میگوید که پولیس ملی دارای 157 هزار پرسونل رسمی است. اما ترک و فرار از وظیفه به‌خاطر تعیین‌بستی‌های نامناسب و تدارکات و اکمالات حداقلی، سطح استخدام پولیس را پایین آورده و این روند با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
ساختار پولیس ملی افغانستان:
پولیس ملی افغانستان متشکل از چهار رکن اصلی: پولیس امن و نظم عامه، پولیس سرحدی و پولیس یونیفورم‌دار و سه زیرشاخه: نیروی حفاظت عامه، پولیس محلی و پولیس مبارزه با مواد مخدر است. گزارش میگوید که قرار است فرماندهی و کنترل پولیس امن و نظم عامه و پولیس سرحدی در آخر سال جاری از وزارت داخله به وزارت دفاع منتقل شود که باعث می‌شود تا وزارت داخله منابع و تلاش‌هایش را روی مبارزه با فساد و اجرای قانون متمرکز کند.
فرماندهی عمومی واحد ویژه‌ی پولیس جز نیروهای ویژه‌ی امنیتی افغانستان اما تحت رهبری وزارت داخله است. پولیس محلی و نیروی حفاظت عمومی شامل تشکیل 157 هزار نفری وزارت داخله نیست اما زیر کنترل وزارت داخله فعالیت می‌کند. پولیس محلی از سوی امریکا حمایت مالی می‌شود اما نیروی حفاظت عامه از چنین کمک مالی برخوردار نیست. پولیس ملی افغانستان به هشت زون تقسیم شده است و در هر زون یک غوند پولیس امن و نظم عامه وجود دارد. یک غوند اضافی دیگر نیز در ولایت هلمند وجود دارد.
پولیس یونیفورم‌دار افغانستان:
این بخش از پولیس ملی، با 89 هزار عضو بزرگترین نهاد پولیسی در افغانستان و موظف به انجام فعالیت‌های روزمره‌ی پولیسی است. پولیس یونیفورم‌دار متشکل از پولیس ترافیک، پولیس اطفائیه و یک مرکز فرماندهی ولایتی پولیس در 34 ولایت افغانستان است.
ماموریت این نهاد حفظ حاکمیت قانون، تامین امنیت و نظم عامه، جلوگیری از کشت و قاچاق مواد مخدر و جلوگیری از قاچاق اسلحه و اموال عمومی مانند آثار باستانی و تاریخی است. دستگیری مظنونین، تامین امنیت زیرساخت‌های کلیدی مانند سرک و دیگر امکانات، جمعآوری اطلاعات و راه‌اندازی عملیات‌های نجات در جریان آتش‌سوزی و دیگر حوادث نیز از وظایف این نهاد است.
پولیس محلی افغانستان:
پولیس محلی مسوول تامین امنیت مردم و تسهیلات ع در روستاها و مناطق روستایی در برابر حملات تروریستی است. به گفته‌ی گزارش پنتاگون، آن‌ها با تایید بزرگان محل و در روستاها برای جلوگیری از نفوذ دشمن استخدام می‌شوند.
گزارش میگوید که در جریان شش ماه گذشته، 963 پولیس محلی آموزش دیده‌اند و در 14 ولایت از 31 ولایت، در حدود 91 تا 99 درصد آن‌ها آموزش‌دیده‌اند. در ولایات لوگر، خوست، بلخ و جوزجان، 100درصد پولیس محلی آموزش‌دیده است. 69 درصد نیروهای پولیس محلی در سیستم مدیریت اطلاعات منابع بشری ثبت شده‌اند اما ثبت تمامی آن‌ها در این سیستم با چالش‌های قابل توجهی روبه‌رو است. یکی از این چالش‌ها، نبود زیرساخت‌ها برای راه‌اندازی این سیستم در ولسوالی‌ها گفته شده است.
به‌نقل از گزارش پنتاگون، اجرائات پولیس محلی بر اساس ساحه‌ی فعالیت آن‌ها متفاوت است. آن‌ها در برخی از مناطق بسیار خوب بوده‌اند در حالی‌که در مناطق دیگر از عملکرد ضعیفی برخوردار بوده‌اند.
گزارش میگوید که در جریان شش ماه گذشته، مقر فرماندهی پولیس محلی و فرماندهان ساحوی پولیس محلی در راستای مسلکی‌سازی هرچه بیشتر این نیروها کار می‌کرده‌اند. جایگاه پولیس محلی به‌خاطر اتهامات نقض حقوق بشر و همگرایی بین پولیس محلی و شبه‌نظامیان محلی آسیب دیده است.
پولیس امن و نظم عامه:
پولیس امن و نظم عامه متشکل از هشت غوند است که با زون‌های پولیس ملی هماهنگ شده است. این نیرو قرار است از چوکات وزارت داخله به وزارت دفاع منتقل شود، که هدف از این کار، آن‌طور که گزارش پنتاگون میگوید: ایجاد یک نیروی پایدار، موثر و توانا در تامین حاکمیت قانون و کمک به ماموریت کلان‌تر نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان است.
پولیس سرحدی افغانستان:
پولیس سرحدی دارای هفت واحد در سطح غوند است که با زون‌های پولیس ملی هماهنگ شده است. گزارش میگوید که وزارت داخله تصمیم دارد تا بخشی از پولیس سرحدی را در سال 2018 به وزارت دفاع منتقل کند تا به‌عنوان یک سازمان محاربوی عمل کند. نام پولیس سرحدی بعد از انتقال به وزارت دفاع، به نیروی سرحدی افغانستان تبدیل می‌شود.