بودجهی ملی سال 1397 پس از بررسی مسودهی آن از سوی کمیسیون امور مالی و بودجهی مجلس نمایندگان و رایگیری در مجلس، هفتهی گذشته (چهارشنبه، ۲۲ قوس) رد شد. کمیسیون امور مالی و بودجهی مجلس نمایندگان کاستیها و نقصهای بودجهی ملی سال 1397 را در 12 مورد خلاصه کرده است. براساس گزارش کمیسیون بودجه، موارد زیر از دلایل دوازدهگانهی رد بودجهی ملی سال 97 بوده است:
نخستین عیبی که کمسیون در مسودهی بودجهی ملی سال 1397 متوجه شده این است که طرح بودجه با مشکلات املایی و انشایی همراه بوده، طوری که درک آن برای نمایندگان مجلس دشوار و غیر قابل فهم بوده است. نیز در بودجهی انکشافی توازن در نظر گرفته نشده است، طوری که برخی ولایتها از بودجهی انکشافی محروم شدهاند. همچنین بودجهی انکشافی نسبت به سال قبل نزدیک به 68 میلیارد افغانی کاهش یافته و پروژههای مهم انکشافی حذف شده است.
قبلا سقف معاشات کارمندان برای پروژههای انکشافی اختیاری و غیراختیاری مطابق پالیسی (NTA) 250 هزار افغانی در نظر گرفته شده بود، اما در مسودهی سال مالی 1397 سقف معاش تعیین نشده است. نیز در بودجهی مالی سال 97 نسبت به سالهای پیشتر تصویر واضح و روشنی از عواید پلانشده وجود ندارد. افزون بر موارد بالا در مجموع مصارف حکومت برای سال مالی 1397 مبلغ 7.9 میلیارد افغانی بالاتر از سقف بودجه نشان داده شده است که از نظر مجلس نمایندگان سبب کسسر بودجه میشود.
همچنین در بودجهی مالی سال 1397 حکومت برای دو واحد اداری جدید که از سوی مجلس نمایندگان تصویب نشده، بودجه اختصاص داده است. مشکل دیگر در بودجه پیشنهادی تفاوت در ارقام بودجوی، مبهم بودن جدولها و مشکلات املایی در سند بودجه بوده است.
براساس گزارش کمسیون امور مالی و بودجه، تغییرات در اصولنامهی اجرای بودجه و اختصاص بودجهی اپراتیفی برای ده ادارهی مجلس نمایندگان را نگران کرده است. همچنان نبود مکانیزم مشخص برای تطبیق بودجهی انکشافی از سوی حکومت نشان میدهد که حکومت علاقهیی به تطبیق بودجه ندارد. در بودجهی انکشافی برای انکشاف متوازن مکانیزم و پروژههای مهم اشتغالزا در نظر گرفته نشده است.
نظری ترکمن منشی کمسیون امور بودجه و مالی مجلس نمایندگان به اطلاعات روز گفت: «مثلا در بودجهی سال مالی 1397 در برخی ولایتها پروژههای زیادی در نظر گرفته شده است، در حالیکه در برخی ولایتها هیچ پروژه در نظر گرفته نشده است. در کل بودجه غیرمتوازن ترتیب شده است.» بهگفتهی آقای ترکمن اعضای کمسیون بودجه و نمایندگان مجلس روی توزیع متوازن پروژههای انکشافی در ولایتها کار و نتیجهی کارهایش را با وزارت مالیه شریک میکند تا وزارت مالیه با در نظرداشت پیشنهادهای وکلا مسودهی جدید را جهت تصویب به شورای ملی ارایه کند.
چندی قبل سناتوران نیز طرح بودجهی ملی ۱۳۹۷ را پیچیده، غیرمتوازن و پر از اشتباه خواندند و نیز از وزیر مالیه خواستند که در مورد کاهش بودجهی عادی و توسعهیی ۱۳۹۷ نسبت به سال مالی ۱۳۹۶ توضیح دهد.
در همین حال وزارت مالیه میگوید که بودجهی ملی افغانستان براساس اصل توازن، حسابدهی شفاف و معیارهای جهانی ترتیب شده ست، اما با آنهم وزارت مالیه قرار است در یک کمسیون مختلط متشکل از نمایندگان مجلس و نمایندگان حکومت بودجهی ملی سال 1397 را بازنگری کند.
اجمل عبدالرحیمزی به اطلاعات روز گفت: «به نظریات نمایندگان احترام داریم. قرار است یک کمسیون مشترک از حکومت و نمایندگان مجلس روی بودجهی ملی کار کنیم. نظریات و پیشنهادهای نمایندگان بر اساس منافع ملی و در روشنایی قانون در نظر گرفته میشود. تقاضای ما این است که آنان به زودترین فرصت بودجه را تصویب کنند.»
بهقول آقای عبدالرحیمزی قرار است وزارت مالیه سند اصلاح شدهی بودجهی ملی سال 1397 را الی 15 ماه جدی سال روان به شورای ملی بفرستد.
مجموع بودجهی ملی سال ۱۳۹۷ خورشیدی ۳۵۷.۶ میلیارد افغانی است. از این مجموع، ۲۶۷ میلیارد افغانی بودجهی عادی و حدود ۹۰ میلیارد افغانی دیگر بودجهی انکشافی دولت است. اولویت بودجهی افغانستان نیز بخشهای امنیت، معارف، زیربنا، زراعت و روستا اعلام شده است.
طرح بودجهی ملی سال ۱۳۹۷ نسبت به طرح بودجهی سال ۱۳۹۶ حدود ۵۷ میلیارد افغانی کمتر است و نیز این طرح سه درصد کسر بودجه دارد.