جریان سیاسی جدید تحت نام «محور مردم افغانستان» با رهبری شماری از اعضای کابینه حکومت قبلی از جمله رنگین دادفر سپنتا مشاور امنیت ملی حامد کرزی، رحمت الله نبیل رییس سابق امنیت ملی، داوودعلی نجفی وزیر ترانسپورت، داوودشاه صبا والی هرات و باحضور شماری از اعضای شورای عالی مردمی «جنبش روشنایی» و مجلس نمایندگان به مثابه‌ی اپوزیسیون حکومت وحدت ملی به روز یکشنبه، 25 سرطان اعلام موجودیت کرد.
«بازگشت به قانون اساسی و بازگشت به مشروعیت سیاسی» از شعارهای اصلی این جریان سیاسی است که در پشت اساس‌نامه و بنرهای تبلیغاتی آن با خط درشت نوشته شده است.
دست کم، 70 تن از فعالان سیاسی، شماری از اعضای کابینه حامد کرزی، اعضای مجلس نمایندگان و سیاسیون منتقد حکومت وحدت ملی اعضای این جریان سیاسی‌اند و شماری از آن‌ها در کنفرانس اعلام موجودیت این جریان، شدیدترین انتقادها را به آدرس حکومت وحدت ملی و شخص رییس‌جمهور وارد کردند.
رنگین دادفر سپنتا، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور پیشین و عضو شورای رهبری «محور مردم افغانستان» در مراسم اعلام موجودیت این جریان سیاسی، وضعیت حال حاضر افغانستان را «بحرانی‌ترین و دردآورترین» وضعیت در 16 سال اخیر توصیف کرد و گفت که آن‌ها بیانگذاران این جریان به‌عنوان «نیروی اپوزیسیون به مبارزات قانونی خود به‌منظور تحقق صلح، آزادی و قانون مداری چه از طریق به دست گرفتن قدر سیاسی حکومتی و چه از بیرون دولت به تلاش و مبارزه پی‌گیر ادامه می‌دهیم.»
آقای اسپنتا بازگشت به قانون اساسی و انفاذ مجدد قانون اساسی افغانستان را از اهداف اصلی این جریان سیاسی عنوان کرد.
رحمت الله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی و عضو شورای رهبری این جریان گفت وضعیت کنونی کشور به لحاظ، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی برای هیچ شهروند کشور قابل قبول نیست. آقای نبیل افزود که از همین‌رو شخصیت‌های سیاسی گفت‌وگوهای دوامدار را آغاز کردند و به این نتیجه رسیدند که جای یک جریان سیاسی که به مردم بی‌اندیشد و از حقوق مردم در سطح ملی و بین‌المللی دفاع کند، خالی است.
او افزود جریان سیاسی «محور مردم افغانستان» به هیچ وجه با حکومت وحدت ملی کار نخواهد کرد و به مثابه‌ی اپوزیسیون حکومت عمل می‌کند.
نبیل گفت: «ما به‌عنوان یک جریان سیاسی با یک رویکرد جدید سیاسی به‌هیچ عنوان درصدد تضیف نظام و براندازی حکومت وحدت ملی و نفی جریان‌های که در صدد اصلاح و تغییر اند، نیستیم.»
رهبری شورایی
رحمت الله نبیل، رنگین دادفر سپنتا، داوود علی نجفی، جعفر مهدوی، تمیم نورستانی، شکیبا هاشمی، میرزا محمد یارمند، عبدالرحیم وردک، جنرال عبدالرازق، کریم براهوی، داوود شاه صبا، امیر محمد آخندزاده، ابراهيم اسپين زاده، سلجوقی، داوود ناجی، آذرخش حافظی، میترا همت، عبیدالله الکوزی و شماری دیگر از سیاسیون اعضا و بیانگذاران جریان «محور مردم افغانستان» اند.
ساختار تشکیلاتی این جریان سیاسی براساس اساس‌نامه‌ی آن شامل، 1- مجمع عمومی، 2- جلسه‌ی وسیع، 3- شورای اجراییه، 4- دارالانشاء، 5- کمیته سیاسی، 5- کمیته تشکیلاتی، 6- کمیته ارتباطات، 7- کمیته رسانه‌ها، 8- کمیته انتخابات، 9- کمیته مالی و 10- کمیته‌ی تفتیش می‌باشند.
این جریان سیاسی به‌صورت شورایی رهبری می‌شود اما در اساس‌نامه آن از پست رییس شورای رهبری نیز یادآوری شده که افتتاح مجمع عمومی را عهده‌دار است.
همچنان ائتلاف در کنار شورای رهبری، یک شورای اجرایی 12 نفره نیز دارد که جلسات هفته وار این جریان را برگزار می کند.
مرام‌نامه و اهداف
پاسداری از ارزش‌های دین اسلام، دفاع از استقلال، تمامیت ارضی، حاکمیت ملی، قانون اساسی، دموکراسی و نظام جمهوری اسلامی افغانستان، تلاش برای تعدیل و اصلاح قانون اساسی، حمایت از نظام انتخابات آزاد، توزیع عادلانه‌ی قدرت، نفی هرنوع سیاستگذاری تفرقه‌انداز، تلاش برای تحکیم پایه‌های دولت مقتدر و مشروع، حمایت از مشارکت سیاسی زنان، تلاش برای پیشبرد دیپلماسی فعال با همسایگان و کشورهای منطقه، تقویت وفاق ملی و منطقه‌یی، مبارزه با هر نوع برتری طلبی، مبارزه با فساد، حمایت از داشتن نیروهای دفاعی و امنیتی، حفظ دست‌آوردهای مردم افغانستان و قانون اساسی، حمایت از اقتصاد بازار و رشد اقتصادی براساس اصل عدالت اجتماعی، تلاش برای ارتقای سطح زندگی شهروندان، حمایت و تقویت نهادهای جامعه مدنی، احزاب سیاسی و نهادهای فرهنگی و موارد دیگر از اهداف این جریان سیاسی اند.
انتقاد شدید از حکومت وحدت ملی
رنگین دادفر سپنتا در سخنانش از حکومت وحدت ملی شدیداً انتقاد کرد. آقای سپنتا که در مورد شکست و بحران و بازتاب آن در سیاست خارجی و امنیتی صحبت می‌کرد رویکرد افغانستان را در برابر پاکستان در عرصه‌ی سیاست خارجی در مواردی مغشوش خواند. او کمبودها در گذشته را اشتباه معرفتی خواند اما گفت: «در حکومت وحدت ملی افغانستان به یک نظام پیوسته انحرافی در پالیسی و سیاست، چه در عرصه‌ی امنیتی و چه سیاست خارجی ارتقا یافت، تاجای که امروز به یک سیستم استوار بر دروغ سازماندهی شده بر جعل و تزویر و فریب مردم افغانستان روبرو می‌باشیم. انصراف از استقلال در تصمیم‌گیری و محول کردن تصمیم‌های سیاسی ملی به نمایندگان کشورهای خارجی مقیم افغانستان، نخستین انحراف خطرناک و انصراف از هویت ملی و رهبری مردم افغانستان..» است.
او یادآور شد که افغانستان از 2002 به این طرف در زمینه‌های مختلف دست‌آوردهای خوبی داشته، اما کم‌کاری و کاستی‌های وجود داشت که نباید مسئولیت کمبودها را به دوش کشورهای خارجی بیاندازیم، همانگونه که امریکا اشتباه عمیق استراتیژیک خود در امر مبارزه با تروریسم و روند دولت‌سازی در افغانستان را نباید به گردن افغانها بیاندازد.
سپنتا سیاست خارجی حکومت و حدت ملی را اشتباه خواند و گفت که در نتیجه‌ی این سیاست خارجی اجماع ملی و بین‌المللی در رابطه به مسایل افغانستان آسیب دید و امروز جبهه‌ی متحد جهانی در مبارزه با تروریسم از هم فروپاشیده است.
او حضور داعش در افغانستان از اثر تلاش پاکستان با استفاده از جنگجویان طالبان را نیز نتیجه منفی سیاست خارجی حکومت وحدت ملی خواند.
سپنتا در بخشی از سخنانش گفت: «ماشینری انحصارگر و تمامیت‌خواه حکومت برای نخستین‌بار در 15 سال گذشته به گونه‌ی عمدی از تأمین امینت جنبش‌های شهروندی افغانستان نه تنها ابا ورزید، بلکه با اعمال سازماندهی شده موجب شد تا دشمنان بتوانند نزدیک به 100 تن از جوانان جنبش روشنایی را به خاک و خون بکشند. توصل به سرکوب خونین و استفاده بی‌مهبا از قوه قهریه دولتی موجب شد تا تظاهرات مشروع جوانان جنبش رستاخیز تغییر به خاک و خون کشیده شود. چنین خیره‌سری‌های در تاریخ نزدیک افغانستان بی‌نظیر و بی‌مانند است.»
او تأکید کرد: «برنامه‌ی این حکومت در سرکوب جنبش‌های مرمی سیاه‌ترین کارنامه در تاریخ افغانستان و سیاه‌تر از دوران امیر عبدالرحمن است.»
رحمت الله نبیل نیز با انتقادهای شدید از حکومت وحدت ملی صفات چون «سرکوب‌گر آزادی، تمامیت‌خواه و متجاوز بر عدالت» برای حکومت به کار برد.
آقای نبیل گفت: «حضور ما به صحنه سیاسی به منظور مشارکت در چانه‌زنی‌های تقسیم مقام و قدرت سیاسی با حکومت وحدت ملی نمی‌باشد، اما برعکس می‌خواهیم که به سیاست‌های دروغین، نیرنگ، تقلب و استفاده از امکانات دولتی برای تحقق منافع یک حلقه‌ی تمامیت‌خواه … نقطه‌ی پایان بدهیم.»
هشدار از عدم برگزاری انتخابات
رحمت الله نبیل هشدار داد اگر انتخابات برگزار نشود و اگر برنامه طوری تنظیم شده باشد که رییس حکومت وحدت ملی دوباره از طریق تقلب‌های گسترده به‌عنوان رییس‌جمهور منتخب، خودش را معرفی کند، قابل قبول این جریان سیاسی نیست و با تفاهم دیگر جریان‌های سیاسی دست به اقدام خواهد زد.
داوود علی نجفی، وزیر اسبق ترانسپورت و رییس کمیسیون شکایات انتخاباتی، انتخابات ریاست‌جمهوری 2014 را «فاجعه سیاسی» خواند، اما آقای نبیل حکومت قبلی و فعلی را در برابر این انتخابات مسئول خواند و گفت در این مورد باید از هر دو دوره حکومت انتقاد صورت گیرد.
داوود نجفی برگزاری انتخابات را خط قرمز «محور مردم افغانستان» خواند و خواستار برگزاری انتخابات پارلمانی، شوراهای ولسوالی‌ها و ریاست‌جمهوری در زمان تعیین شده آن شد.
آقای نجفی تأکید کرد که تقسیم حوزه‌های انتخاباتی به حوزه‌های تک‌کرسی بدون نفوس‌شماری دقیق و تعدیل عادلانه واحدهای اداری، مورد قبول «محور مردم افغانستان» نمی‌باشد.
افزایش فساد به ویژه در کمیسیون تدراکات ملی، گسترش ناامنی، ناکامی در رشد صنایع، عدم مصرف بودجه، عدم جمع‌آوری عواید، عدم حمایت از متشبثین خصوصی از موارد انتقادی دیگر بود که از سوی اعضای این جریان سیاسی مطرح شدند.
محور مردم افغانستان در حالی اعلام موجودیت می کند که افغانستان در چندماه اخیر دست‌خوش تحولات سیاسی و امنیتی چشمگیری بوده است. چهارمقام بلندپایه حکومت وحدت ملی چندی قبل در آنکارا “ائتلاف نجات افغانستان” را تشکیل دادند. جنرال عبدالرزاق فرمانده پولیس قندهار در یک تجمع بزرگ در قندهار از حکومت انتقاد کرد و سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری وضعیت سیاسی کشور را در آستانه سقوط توصیف کرده است.