انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان گزارشی را در مورد وضعیت آزادی مطبوعات و رسانهها در دورهی زمانی یک سال، ماه می 2016 تا 17 می 2017، منتشر کرده که نشان میدهد در این مدت 107 مورد خشونت علیه خبرنگاران صورت گرفته است.
بر اساس این گزارش میان حکومت در ارتکاب خشونت علیه خبرنگاران و رسانهها دست بالایی دارد که 62درصد عامل خشونت شناخته شده و در مقابل گروه طالبان 20 مورد. اشخاص ناشناس مسلح هم 25 مورد خشونت علیه خبرنگاران را مرتکب شدهاند. اما طالبان عامل 13 مورد قتل خبرنگار و افراد مسلح ناشناس عامل سه مورد قتل خبرنگار ثبت شدهاند.
در بخش تهدید و ارعاب نیز دولت سهم بیشتر دارد. از میان 21 مورد تهدید و ارعاب خبرنگاران، 17 مورد از سوی دولت به ثبت رسیده و سه مورد از سوی طالبان. همچنان دولت در 14 مورد لتوکوب خبرنگاران دخیل است درحالیکه افراد مسلح ناشناس چهار مورد لتوکوب را مرتکب شدهاند.
این انجمن وضعیت رسانهها و آزادی و خشونت در برابر خبرنگاران را در بخشهای مختلف در ولایات نیز با ذکر تمامی مشخصات آن به ثبت رسانده است. در ذیل بهطور خلاصه آورده میشود.
ارزگان
در ارزگان جنگ و سقوط ولسوالیها از جملهی مشکلات بزرگ در برابر کار رسانهها و خبرنگاران گفته شده است. در کنار این، حکومت محلی ارزگان نیز تدابیر لازم را در دست ندارد.
براساس گزارش این انجمن، در سرتاسر ولایت ارزگان یک یا دو خبرنگار زن وجود دارد که آنان هم بهدلیل وضعیت بد امنیتی و سنتها به کار رسانهیی حاضر نمیشوند.
بامیان
براساس گزارش انجمن و براساس آمار ادارهی اطلاعات و فرهنگ بامیان، تا چند سال قبل بیشتر از 20 رسانهی چاپی در کنار سه رسانهی شنیداری خصوصی محلی، رادیو تلویزیون ملی و رادیوهای آریانا، بیان و بیبیسی در این ولایت فعال بودند اما این رقم در بخش رسانههای خصوصی کاهش قابل ملاحظهیی داشته است طوری که اکنون تنها سه رادیو و چهار رسانهی چاپی خصوصی در بامیان نشران دارند.
در این گزارش آمده است که راه ندادن تعدادی از خبرنگاران به نشستهای خبری، توهین خبرنگار رادیو نسیم از سوی سخنگوی والی، لتوکوب خبرنگار رادیو کلید توسط نیروهای فرماندهی پولیس بامیان، بازداشت بیستوچهار ساعتهی برخی از خبرنگاران و لتوکوب آنان در جریان سفر رییسجمهور به بامیان، تهدید آمر رادیو و تلویزیون ملی در این ولایت به اخراج از وظیفه از جمله موارد محدودیت آزادی مطبوعات در یک سال گذشته در بامیان است.
از طرف دیگر، حضور زنان خبرنگار در بامیان در سالهای اخیر پررنگ شده است طوری که تا سال 2015 تنها در خبرنگار زن در بامیان فعالیت داشتند اما اکنون حدود 10 خبرنگار زن در این ولایت فعالاند.
در 29 اگست در جریان سفر رییسجمهور غنی به بامیان زمان احمدی، مدیرمسئول هفتهنامهی نگاه جوان، بیش از 12 خبرنگار و بیش از 30 فعال مدنی برای چندین ساعت بازداشت شدند.وسایل ثبت، فلمبرداری، عکاسی و حتا تلفونهای خبرنگاران توسط پولیس بامیان و گارد ریاست جمهوری شکستانده شدند و پوشش و ظرفیت انترنت شبکههای 3جی، 2جی، فیسبوک و دیگر شبکههای مجازی محدود و حتا تا برگشت رییس جمهور متوقف گردیده بود.
در کنار اینها، به تاریخ 12 اگست والی بامیان آمر رادیو تلویزیون ملی بامیان را که از حقوق خبرنگاران و مسایل آزادی بیان حمیات میکرد، به اخراج از وظیفه تهدید کرد.
بدخشان
انجمن ژورنالیستان افغانستان در گزارش خود گفته است که در بدخشان تعداد زیادی از ادارات دولتی اطلاعات را در اختیار مردم و خبرنگاران قرار نمیدهند، اداراتی چون ریاست انکشاف دهات و صحت عامه.
همچنان در بخش نشرات ریاستهای دولتی بدخشان، افراد غیرمسلکی کار میکنند درحالی که سالانه 40 تا 50 خبرنگار مسلکی از دانشگاه بدخشان فارغ میشوند و در بیکاری و بیسرنوشتی به سر میبرند.
براساس این گزارش، در 25 اکتوبر 2016 نعمتالله احمدی، خبرنگار محلی تلویزیون طلوع بهخاطر گزارشهای انتقادیاش توسط احمد فیصل بیکزاد، والی بدخشان تهدید و مورد بازپرسی قرار گرفته است. همچنان کفایتالله سلیمی، معاون انجمن ژورنالیستان در بدخشان در 14 ماه جون 2016 حین پوشش کنفرانس خبری از سوی محافظان والی شدیداً لتوکوب گردیده است.
بلخ
انجمن ژورنالیستان گفته است که وضعیت آزادی مطبوعات و رسانهها در بلخ نسبت به دیگر ولایات شمالی بهتر است و سطح ارقام خشونت در این ولایت پایین است اما دسترسی به اطلاعات مانند سایر ولایات در بلخ نیز محدود است.
حضور زنان خبرنگار نسبت به سالهای گذشته 30 درصد کاهش یافته است و شماری از رسانههای چاپی، صوتی و تصویری بهدلیل وضعیت بد اقتصادی از فعالیت بازماندهاند.
گزارش این انجمن گفته است که در 22 مارچ 2017 بشیر عطایی، خبرنگار و ولید صدیقی فلمبردار تلویزیون آریانا در جریان برنامهی نوروز از سوی پولیس اهانت و لتوکوب شدند.
پروان
هشت دستگاه رادیویی و 22 رسانهی چاپی در این ولایت فعالاند. در پروان نیز رسانهها و خبرنگاران خالی از مشکل نیستند. با آنکه حضور پررنگ زنان در رسانههای این ولایت گزارش شده است، اما در جریان سال گذشتهی خورشیدی حدود پنج مورد خشونت با خبرنگاران صورت گرفته است.
در اول ماه جون 2016 افراد مسلح ناشناس بالای موتر حامل مسرور لطفی، معاون رادیو دنیای نوین حملهی مسلحانه کردند. همچنان پرویز امینزاده، معاون انجمن ژورنالیستان آزاد از سوی موظفین دروازهی مدیریت ترافیک پروان بدون دلیل مورد خشونت و توهین قرار گرفته بود.
در ماه مارچ 2017 عصمتالله محمدی عضو شورای ولایتی پروان و یکی از جنگسالان محلی برای مدت طولانی ادارهی آژانس خبری پژواک و خبرنگار محلی آن را در پروان زیر فشار، تهدید و سانسور قرار داد تا از بررسیهایش دربارهی اسناد جعلی، خرید و فروش زمین دولتی و موارد نقض حقوق بشر بازدارد. این عضو شورای ولایتی سپس با چندین فرد مسلح به دفتر پژواک در کابل هجوم برد؛ هرچند در اخیر وی مجبور به عذرخواهی شد.
پنجشیر
در پنجشیر تنها دو رسانه، رادیو خراسان و هفتهنامهی پنجشیر فعالاند و رسانههای دیگر از فعالیت بازماندهاند. رادیو خراسان هم با مشکلات اقتصادی مواجه است و هفتهنامهی پنجشیر ارگان نشراتی ریاست اطلاعات و فرهنگ این ولایت است. هیچ رسانهی ملی در ولایت پنجشیر خبرنگار فعال و دایمی و یا مقطعی ندارد و اطلاعات و معلومات لازم از سوی نهادهای امنیتی و عدلی در اختیار رسانهها قرار داده نمیشود.
در ولایت پنجشیر هیچ خبرنگار زن در رسانههای فعال فعالیت نمیکند و کمیته مصونیت خبرنگاران هم تاکنون در این ولایت ایجاد نشده است.
جوزجان
در جوزجان اما وضعیت در مقایسه با دیگر ولایات شمال وضعیت آزادی بیان و مطبوعات بهتر از گذشته گزارش شده است و تنها یک مورد تهدید به سه خبرنگار محلی ثبت شده است. حضور زنان خبرنگار نسبتاً بهتر است، کمیتهی مصونیت خبرنگاران ایجاد شده و یک تلویزیون خصوصی بهنام «غزل» در این ولایت فعالیت دارد.
دایکندی
دایکندی اما وضعیت خوب ندارد. گزارش انجمن ژورنالیستان نشان میدهد که مقامات محلی این ولایت دسترسی رسانهها به اطلاعات را هر روز سختتر میسازند. معلومات نمیدهند یا معلومات ناقص ارایه میکنند، خبرنگاران را به شیوههای گوناگون تهدید میکنند و افراد نزدیک به والی و برخی مسئولان محلی تلاش میکنند خبرنگاران را وادار به سانسور بکنند.
در سال 2016 مدیر مسئول شبکهی رادیو نسیم، محمد رضا واحدی لتوکوب شد و این شبکه مورد حملهی مسلحانه قرار گرفت. رحیمه خاوری از سوی سخنگوی والی تحت فشار قرار گرفت، محافظان والی دایکندی به خبرنگاران رادیو آفتاب اهانت کردند و وسایل کاری خبرنگار رادیو دایکندی را قید کردند.
براساس این گزارش، والی دایکندی، معصومه مرادی هیچ نوع مصاحبهیی انجام نمیدهد و معلومات را در اختیار خبرنگاران قرار نمیدهد.
رادیو نسیم در شهر نیلی در 12 اکتوبر 2016 مورد حمله بمبدستی قرار گرفت و قسمتی از استدیو و پنجرههای تعمیر آن آسیب دید.
در ماه جون 2016 خبرنگاران بهگونهی دستهجمعی در یک نامه سرگشاده به انجمن ژورنالیستان و دیگر نهادهای مدافع رسانهها از وضعیت بد آزادی بیان و رسانهها در دایکندی شکایت کردند.
زابل
زابل در سال 1395 خورشیدی برای فعالیت خبرنگاران ولایت پُر از مشکل بوده است. در ماه جون 2016 احمد ولی سرحدی و نثارحپاند، دو خبرنگار شناخته شده در زابل پس از نشر مطالب انتقادی شان در مورد کمکاری و بیکفایتی والی به سارنوالی معرفی شدند.
در 16 اکتوبر همین سال یعقوب شرافت، خبرنگار رادیو تلویزیون ملی در حومه شهر قلات توسط افراد مسلح ناشناس به قتل رسید.
در 11 نوامبر همین سال خبرنگار محلی رادیو زمه در فاصله کمی از شهر قلات، مرکز زابل به دلایل نامعلوم مورد حمله دو فرد ناشناس قرار گرفت و زخمی شد.
همچنان به تاریخ 2 دسامبر لعل جان افغان، خبرنگار آژانس خبری رنا، نجیب پشتون خبرنگار کابل تایمز و قدرتالله همت پرودیوسر و خبرنگار رادیو شیخ متی در انفجار بمب در ولسوالی شهر صفا زخمی شدند.
همچنان کمیته مصونیت خبرنگاران به شکل درست آن فعال نشده و فعالیت منظم ندارد. رادیو خصوصی «آواز» مسدود شده و رادیو «اور» با سقوط روبرو شده است. در تمام ولایت هیچ خبرنگار زن وجود ندارد و خبرنگاران مرد هم در حدود 10 نفر میرسند.
سرپل
سرپل ولایتی که رسانههای ملی و مستقل هیچ نمایندگی و خبرنگار در آن ندارد و دلیلش آن نبود امنیت جانی برای خبرنگاران گفته شده است.
در این ولایت رسانههایی چون آریانیوز، روزنامه عصر نو، آژانس خبری پژواک، رادیو بیان شمال و سایت خبری انبیر پوشش رسانهیی دارند و دیگر رسانههای ملی از راه دور خبرهای دستهدوم این ولایت را انعکاس میدهند.
گزارش این انجمن گفته است که برخلاف ادعای حکومت، بیشتر مناطق این ولایت در کنترل مخالفان مسلح است و بعضاً اگر خبرنگاران محلی در این ولایت موضوع مهم امنیتی را برخلاف میل مقامات حکومتی انعکاس دادهاند، به بهانههای مختلف از سوی نیروهای امنیتی تهدید، توهین و لتوکوب شدهاند. طالبان نیز در تمام وقت به مرکز شهر دسترسی دارند و تهدید جدی برای خبرنگاران به شمار میروند.
براساس این گزارش، در ماه مارچ 2017 اتیلا نوری، خبرنگار آریانا نیوز برای پوشش یک عملیات در ساحات دور از مرکز دعوت و برده میشود اما در جریان سفر از سوی نیروهای امنیتی معلومات برایش داده نمیشود و اجازه نمیدهند از مناطق تصفیه شده عکس و فلم بگیرد.
غور
غور، ولایت محاکمههای صحرایی همواره تیترهای درشت رسانهها بوده است اما پس از بیرون شدن نهادهای خارجی از آن رسانهها در این ولایت با مشکلات زیادی از جمله نبود بودجه مواجه شدهاند. شش سال میشود که زنان خبرنگار در این ولایت فعالیت ندارند. در گذشته در این ولایت تنها یک رسانه تصویری، رادیو تلویزیون ملی، و رادیوهای عدالت، سرحد، فیروزکوه و استقلال و بیش از 20 رسانه چاپی فعالیت داشتند و در سال 1395 دو رادیوی دیگر و چهار رسانه چاپی به جمع آنان پیوسته است.
در غور اما خبرنگاران به ولسوالیها رفته نمیتوانند و پوشش خبری ساحات بیرون از مرکز و ولسوالیها ناممکن به نظر میرسد.
در کنار موارد بالا، در سال 2016 محمد حسن حکیمی، خبرنگار پژواک در چندین مورد بهخاطر انعکاس دادن چندین موضوع از مقامات بلندپایهی حکومتی و قوماندانان غیرمسئول تهدید و توهین شد. یاسین آژند، خبرنگار آریانانیوز نیز از سوی منسوبین امنیت ملی لتوکوب گردید.
علاوالدین محمدی، آمر تلویزیون ملی غور هم در همین سال از سوی نیروهای جنایی از موتر پایین و لتوکوب شد.
به تاریخ 12 نوامبر 2016 چندین تن جنب میر، گرداننده برنامههای رادیوی فیروزکوه را در جریان برنامه زنده در داخل استدیو لتوکوب کردند. و در آخرین مورد، در 25 جنوری سال 2017 معروف سیدی، خبرنگار رادیو سرحد از سوی فرمانده پولیس ولایت غور تهدید شد.
فراه
طالبان از چندین سو بالای مرکز این ولایت حمله کردند. اکنون گزارش انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان میگوید این ناامنیهای بالای آزادی بیان و فعالیت خبرنگاران سایه افکنده است.
براساس این گزارش، نه تنها طالبان بلکه مقامات دولتی هم تهدید برای خبرنگاران بودهاند. در سال گذشته والی فراه یک خبرنگار را تهدید کرد و یک عضو شورای ولایتی هرات یک خبرنگار دیگر را اختطاف. موظفین پولیس هم ابراهیم پرهار، مسئول رادیو عروج را به تاریخ 29 دسامبر 2016 لتوکوب کردند.
در این ولایت اما تنها سخنگوی والی با رسانهها همکار است و مقامات دیگر از دادن اطلاعات به رسانهها و خبرنگاران خودداری میکنند. گشتگذار خبرنگاران بیرون از مرکز ولایت فراه دشوار است و رفتن به ولسوالیها ناممکن. در این میان اما حضور زنان خبرنگار نسبت به گذشته در رسانهها بیشتر شده است.
کاپیسا
انجمن ژورنالیستان آزاد میگوید در کاپیسا وضعیت آزادی بیان و رسانهها آنگونه که توقع میرود، نیست و همچنان خبرنگاران و رسانهها با مشکل عدم دسترسی به اطلاعات مواجهاند.
محافظان امنیتی دروازه وردوی ولایت موبایل خبرنگاران را میگیرند، مقامات محلی تماس خبرنگاران را پاسخ نمیدهند و خبرنگاران مصونیت جانی ندارند و مشکلات اقتصادی باعث شده است شماری از نشریات چاپی در این ولایت متوقف شوند. درسوم سپتامبر 2016 والی کاپیسا مرتضی خاشخ و آقابچه شیدا، گزارشگر و فلمبردار تلویزیون ملی کاپیسان را بهخاطر تهیه گزارش انتقادی مورد بازپرس و تحقیق قرار داده است. محمد خالد هاشمی، والی کاپیسا پس از وارد کردن فشار روحی و روانی، این دو خبر را به امنیت ملی و سارنوالی معرفی کرده تا از آنان تحقیق بیشتر صورت بگیرد.
همچنان به تاریخ دوم نوامبر 2016 آقابجه شیدا، مدیر مسئول هفتهنامه عصر تمدن بهخاطر نشر مطلبی در مورد محدودیت بر دسترسی معلومات در کاپیسا از سوی دفتر والی احضار و تهدید میشود.
قندوز
قندوز، ولایتی در شمال میدان نبرد طالبان و نیروهای امنیتی و دفاعی، در سال گذشته به دست طالبان سقوط کرد. هرچند به گفتهی گزارش انجمن ژورنالیستان آزاد وضعیت آزادی مطبوعات نسبت به گذشته در این ولایت بهتر است اما رسانههای خصوصی و محلی در هنگام سقوط قندوز زیانهای زیاد دیدند و وسایل نشراتیشان به غارت رفت.
حق دسترسی به اطلاعات در این ولایت یکی از مشکلات است و سخنگویان از مواد قانون حق دسترسی به اطلاعات بهگونهی درست آگاهی ندارند و در وقت معین اطلاعات را در اختیار رسانهها قرار نمیدهند. وضعیت زنان نگران کننده است و هرچند در سال گذشته دو رسانهی جدید در این ولایت فعال شده اما همچنان مشکلات اقتصادی از تهدیدهایی است که رسانهها در قندوز با آن مواجهاند.
در همین حال در جنوری 2017 محافظان والی قندوز فیصل نوری، خبرنگار محلی تلویزیون خاور را لتوکوب کردند و مانع فلمبرداری از نزاع والی و استادان دانشگاه قندوز شدند؛ والی میخواست رییس جدید معرفی کند اما استادان این دانشگاه مخالف بودند.
قندهار
گزارش انجمن گفته است که در قندهار وضعیت رسانهها نسبتاً خوب است اما تهدیدهایی هم وجود دارد؛ تهدیدهایی از سوی مخالفان مسلح، مقامات امنیتی و زورمندان محلی. دسترسی به اطلاعات یکی از مشکلات جدی است و هنوز مقامات محلی از مواد قانون به درستی آگاهی ندارند تا تشخیص بدهند که کدام معلومات محرم و کدام معلومات غیرمحرم است.
کنر
در کنر در بعضی موارد مشکلات وجود دارد. کمیته مصونیت خبرنگاران بهشکل منظم جلساتش برگزار نمیشود و تاکنون تصمیم سه جلسهی آن هم عملی نشده است. همچنان خطرات امنیتی باعث شده است خبرنگاران به ولسوالیها رفته نتوانند.
علاوه بر این، در جنوری 2017 عبادالله سادات، خبرنگار تلویزیون شمشاد بعد از نشر گزارشهای تحقیقی در مورد قطع جنگلات، فروش چوب چارتراش توسط مقامات محلی و صدور احکام برای انتقال آن، از سوی والی کنر توهین و تحقیر شد. این خبرنگار همچنان گزارش داده بود که شرکتهای خانواده والی سرکهای کنر را با کیفیت پایین کار کرده است. والی از طریق طرفدارانش بالای خبرنگار و تلویزیون شمشاد فشار آورد تا گزارشهای نشر شده مطابق میل وی تصحیح شود وگرنه آنان را به سارنوالی معرفی میکند.
لغمان
انجمن ژورنالیستان آزاد گفته است که در ولایت لغمان رسانهها آزادی لازم را ندارند و خبرنگاران برای پوشش خبری رویدادها با خاطر آسوده به ساحه رفته نمیتوانند و ارقام شماری از رویدادها و تلفات را نمیتوانند نشر کنند.
به غیر از سخنگوی ولایت تمام ادارات دیگر دفتر مطبوعاتی شان غیرفعال است و هیچ فعالیت ندارند و نه هم به خبرنگاران معلومات در وقت معین میدهند.
در ماه جون 2016 « ځوان انقلابی رادیوکاوون غږ» بهطور غیرمستقیم مورد تهدید قرار گرفت تا حقیقتها و تلفات ملکی از جنگهای لغمان مخفی بماند و از همین رو از دهها کشته و زخمی ملکی در ولایت لغمان هیچ خبری نشر نشد و اگر هم نشر شد، به حقیقت نزدیک نبود.
همچنان در ماه جون سال 2016 محمد گلاب ابراهیمی، خبرنگار برنامههای «رادیو صدای کاوون» هنگامی که میخواست برای پوشش برنامه ریاست کار و امور اجتماعی برود، از سوی پولیس لتوکوب شد.
لوگر
در لوگر اما وضعیت خبرنگاران و رسانهها نسبت به سالهای گذشته خوبست ولی بازهم گراف تهدید خبرنگارن و رسانهها دو برابر شده است. تنها در شش ماه گذشته 10 قضیه خشونت علیه خبرنگاران به ثبت رسیده است.
از این میان قاضی محمد نصیر مدثر، رییس نشرات رادیو پیغام ملی در اواخر ماه دسامبر 2016 از سوی افراد ناشناس به قتل رسید و نُه قضیه دیگر مربوط به تهدید شدن خبرنگاران به مرگ از سوی طالبان و افراد زورمند است.
شش رادیو و 10 نشریه چاپی در ولایت لوگر فعالیت داشتند اما به دلیل مشکلات ناامنی و اقتصادی رادیو پیغام ملی و هفت رسانه چاپی نشرات شان را قطع کردهاند.
در ماه جون 2016 اداره امنیت ملی لوگر دو بار بدون مجوز و خلاف قانون، دفتر و تاسیسات رادیوی خصوصی زینت را تلاشی نمود و به تعقیب آن طالبان در چندین مورد کارمندان این رسانه را تهدید کردند تا وظایف شان را ترک کنند.
به تاریخ 12 نوامبر 2016 طالبان حکمتالله واقد، خبرنگار محلی تلویزیون کابل نیوز را اختطاف و برای مدتی زندانی کردند. این خبرنگار با پا در میاین دفتر ولایتی انجمن ژورنالیستان رها شد.
در اواخر ماه جنوری 2017 مطیع الله، مدیر مسئول رادیو پیوند ملی از سوی یک جنگسالار محلی بنام فرهاد اکبری تحقیر و توهین شد.
هرات
هرات تنها ولایتی است که بعد از کابل پایتخت بیشترین رسانههای فعال را دارد و درحال حاضر تنها 19 تلویزیون ملی، 24 رادیوی محلی و نزدیک به 40 رسانه چاپی در این ولایت نشرات دارند. این رسانهها خوراک لازم دارند اما مقامات محلی هرات اطلاعات به رسانهها نمیدهند.
براساس گزارش انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان، تنها سخنگوی والی و فرمانده پولیس هرات که به خبرنگاران پاسخ میدهند، دیگر مقامات با خبرنگاران و رسانهها همکاری ندارند.
در این گزارش آمده است که والی هرات، محمد آصف رحیمی تنها در برخی از محافل سخن میگوید و در غیر آن به خبرنگاران وقت مصاحبه را نمیدهد و ادعا دارد که موضوعات را میشود از طریق سخنگوی بهدست آورد.
در کنار اینها حضور زنان در فعالیتهای رسانهیی کمرنگ است و وضعیت بد اقتصادی شماری از رسانهها را با مشکل مواجه کرده است.
در 22 نوامبر 2016 حسیب مستنصر، خبرنگار رادیو جوان در هرات از سوی ورزشگاران در استدیوم ورزشی هرات اهانت و لتوکوب شد و وسایلی برقیاش خسارهمند.
غزنی
در غزنی نیز رسانهها و خبرنگاران خالی از مشکلات نمیباشند. هرچند انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان در مورد ولایت غزنی جزئیات ارایه نکرده اما تنها یک مورد را ثبت کردهاند.
کابل
تهدید، لتوکوب، قتل، توهین و بازداشت از مشکلاتی هستند که خبرنگاران با آن در کابل مواجهاند در کنار اینکه دسترسی به اطلاعات همچنان یکی از مشکلات میباشد.
در 9 جون 2016 میلادی شورای امنیت ملی افغانستان رهنمودی را به وزارت داخله و دیگر نهادهای امنیتی فرستاد که براساس آن استفاده از «کمرههای دارای قابلیت پرواز» را برای فعالیت رسانهها ممنوع قرار داد.
در ماه جولای هنگامی که چندین انفجار در دهمزنگ تظاهرات جنبش روشنایی را بهم زد، یک خبرنگار آزاد نیز در جمع قربانیان این رویداد بود؛ رویدادی که به شمول حسین محمدی؛ گزارشگر آزاد تلویزیونهای خورشید، نگاه و رادیو نی، بیش از هشتاد تن را کشت و بیش از سه صد تن دیگر را زخمی ساخت. در میان زخمیهای این رویداد یک فلمبردار تیلویزیون یک نیز شامل بود.
در اول ماه جون 2016 بهیراحمد کامهوال، خبرنگار آریانا و آریانا نیوز در داخل شهر کابل مورد حمله افراد مسلح قرار گرفت و زخمی شد. همچنان در شانزدهم همین ماه فیضالله نعمتی، گزارشگر محلی تلویزیون پیشگام در خانهاش مورد حمله ناگهانی گروهی قرار گرفت و زخمی شد. در هژده جون پرویز صافی، گرداننده تلویزیون شمشاد در ساحه قلعه زمان خان از سوی پولیس کابل تهدید به مرگ شد. در همین روز غازی رسولی گزارشگر تلویزیون یک، خواجه توفیق صدیقی خبرنگار شبکه 24 و شمعریز، همکار رسانههای ترکی در جریان پوشش از یک رویداد امنیتی در حوزه هفتم از سوی نیروهای امنیتی لتوکوب و وسایل شان شکستانده شدند.
به تاریخ 22 جون 2016 فواد ناصری، خبرنگار آریانا نیوز از سوی افراد مسلح ناشناس در قوای مرکز شهر کابل به دلایل نامعلوم لتوکوب شد.
در همین ماه حسن حقیار، مدیر مسئول هفته نامه محاذ ملی از سوی نیروهای امنیت ملی بازداشت شد و بعد از رهایی گفت که دلیل عمده توقیف وی شرکت در بحث آزاد تلویزیونی بوده که وی در آن ملا عمر را شهید گفته است.
در ماه اگست مسعود انصاری، خبرنگار کلید گروپ از سوی گارد ریاست جمهوری توهین و تهدید شد زیرا به کمک موبایلشاش میخواسته از جریان عبور موترهای رییس جمهور فلم بگیرد اما موبایل وی از سوی محافظان رییس جمهور گرفته شد.
در همین ماه نصرت پارسال، خبرنگار آریانا نیوز از سوی مجیبالرحمان رحیمی، سخنگوی ریاست اجراییه به خاطر فلم و تصاویر تهیه شده از جلسات رییس اجراییه با مسئولان شورای امنیت تهدید و توهین گردید.
در ماه اکتوبر همین سال عبدلصبور سریر، مدیر مسئول روزنامه افغانستان تایمز هنگام برگشت از دفتر در منطقه خواجه بغرا هدف حمله سه مرد مسلح قرار گرفت و افراد مسلح تمامی وسایل وی را با خود بردند.
همچنان به تاریخ 23 اکتوبر 2016 مدیران ارشد آژانس خبری کوکچه و بخدی از سوی احمد ضیا مسعود، نماینده پیشین رییس جمهور در امور اصلاحات و حکومتداری خوب مورد بازپرسی و تحقیق جدی قرار گرفتند و سپس به دادستانی معرفی شدند.
در ماه سپتامبر میرزا محمد حفیظی، خبرنگار تلویزیون مشعل به خاطر تهیه فلم از برخورد پولیس با مردم، از سوی پولیس لتوکوب شد و در همین ماه احمد سیر نیکزاد، گرداننده برنامههای سیاسی تلویزیون میوند به دلایل نامعلوم از سوی محافظان ریاست یک دانشگاه خصوصی لتوکوب شد.
سال جدید میلادی نیز برای خبرنگاران در کابل تلفات داشته است. در دهم جنوری 2017 نورالله، کارمند تلویزیون ولسی جرگه در حمله تروریستی بر ساختمان الحاقیه پارلمان کشته شد. همراه با او، فریده حیدری یک کارمند دیگر این تلویزیون در همین حمله کشته شد.
طاهر پیمان، خبرنگار محلی هفته نامه خرد در این حمله زخمی شد.
در اوایل همین ماه محمد بصیر بهاور، خبرنگار تلویزیون «کابل یو اس ای» بعد از نشر مطلبی در مورد انتقال پول توسط بانوی اول به خارج از کشور از طرف پولیس خاص جنایی توقیف و زندانی شد. براساس گزارش انجمن ژورنالیستان قصه بازداشت وی از دید رسانهها و نهادهای مدافع رسانهها دور نگهداشته شد و حتا مسئولان درجه اول وزارت داخله و ریاست امنیت ملی از جریان بازداشت و تحقیقات وی اطلاع نداشتند. این خبرنگار با خانمش پس از رهایی، افغانستان را ترک کرده و به هند رفتند تا بتوانند در کشورهای غربی پناهندگی بگیرند.
میدان وردک
براساس گزارش انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان، در میدان وردک سهولتهای لازم برای رسانهها وجود ندارد و مقامات حکومت محلی با رسانهها و خبرنگاران همکاری ندارند.
این گزارش گفته است که خبرنگاران برای تهیه خبر مجبور هستند بدون پشتیبانی امنیتی و مصونت با امکانات شخصی خود سفر کنند.
در بخش دسترسی به اطلاعات نیز از مقام ولایت میدان وردک گرفته تا ریاستها، فرماندهی پولیس و ریاست امنیت ملی معلومات را به دسترس رسانهها قرار نمیدهند و در این مورد، مقام ولایت بیشترین مشکلات را دارد.
در ولایت میدان وردک تنها یک قضیه خشونت علیه خبرنگاران به ثبت رسیده که آنهم ربوده شدن دو خبرنگار در ماه رمضان سال گذشته توسط طالبان است. در راستای آزادی احسانالله احساس و محمد اسرار وصال نه حکومت محلی و نه رسانهها با کارمندان خود کمک نکرده و از دو خبرنگار ربوده شده، احسانالله احساس شخصاً فرار کرده و هنوز فراری است. وی تاکنون نتوانسته به خانهاش برود.
خبرنگار زن در ولایت میدان تنها یک نفر است؛ ظریفه غفاری مسئول رادیو پیغله. رسمورواجها و نبود امنیت باعث شده است تا زنان نتوانند در این ولایت به کار خبرنگاری بپردازند.
ننگرهار
در ننگرهار، ولایتی در شرق کشور که محل بیشترین نبردهای نیروهای امنیتی با هراسافگنان است، به شمول داعش و طالبان شانزده گروه تروریستی فعالیت دارند. یکی از این گروهها، داعش، دستگاه رادیویی ایجاد کرده و چندین بار با وجود حمله برای از بین بردن آن، بازهم صدایش شنیده شده است.
دیگر رسانهها اما با مشکلات بسیار به همراه اند. از عدم دسترسی به اطلاعات تا تهدیدات امنیتی و عدم همکاری مقامات محلی با خبرنگاران گرفته همه مشکلاتی اند که خبرنگاران و رسانهها با آن در این ولایت درگیر اند.
براساس گزارش انجمن اما سانسور از طرف مافیای اقتصادی، زمینخوران، زورمندان و مسئولان جدی است و بیشترین خشونت انجام شده، از سوی مسئولان نهادهای امنیتی سرزده است.
این گزارش گفته است که تنها عطاالله خوگیانی، سخنگوی والی ننگرهار که در قسمت ارایه معلومات به خبرنگاران خوب است، بقیه مقامات محلی مانند فرماندهی پولیس، امنیت ملی و قول اردو تنها گزارشات تشریفاتی و تلفات مخالفان مسلح را به خبرنگاران میدهند.
تعداد زنان خبرنگار در این ولایت کم است و تنها در داخل رسانهها کار میکنند و بیرون از دفتر نمیتوانند بروند.
با وجود همهی اینها، نعمتالله کریاب خبرنگار ساحوی بیبیسی در ولایات شرقی از طرق قوای خاص امنیتی در 28ام می سال 2016 بازداشت و سه روز توقیف شد.
در هشتم جون 2016 رادیو انعکاس و شبکه کیبلی افغان در شهر جلالآباد، مرکز ولایت ننگرهار هدف حمله بمی قرار گرفته و افراد نامعلوم مواد انفجاری را که از راه دور کنترل میگردید، در بالای تعمیر این رسانهها منفجر کردند. دستگاههای این رسانهها آسیب دید.
براساس گزارش انجمن ژورنالیستان، در 4 نوامبر 2016 مسئول ساحوی تلویزیون خورشید هدف حمله شش فرد ناشناس قرار گرفت اما از این حمله جان به سلامت برد.
در 16 فبروری 2017 شاکر شینواری، مسئول شفاخانه خصوصی «شیرعلی» محمد نعیمی، فلمبردار تلویزیون آریانا را تهدید به مرگ کرد و اجازه نداد تا این خبرنگار از خدمات ضعیف شفاخانه مذکور گزارش تهیه کند.
در 26 جنوری ذبیحالله غازی، خبرنگار صدای امریکا از طرف محافظین شهردار قبلی ننگرهار، لعلآغا کاکر، لتوکوب شد.
هلمند
هلمند در طی سالهای اخیر یکی از ناامنترین ولایات کشور بوده و شماری از ولسوالیهای آن بارها میان طالبان و نیروهای امنیتی دست به دست شدند. جنگ تا نزدیکی مرکز شهر لشکرگاه پیش رفت و گزارشهای تکاندهندهیی از آن منتشر شد. وضعیت رسانهها و آزادی بیان هم متأثر از این وضعیت بوده است.
به تاریخ پنجم جون 2016 ذبیحالله تمنا، همکار و ترجمان دیوید گیلکی، خبرنگار رادیو ملی امریکا زمانیکه هردو با قوای خاص ارتش به سمت ولسوالی مارجه میرفتند، هدف راکت قرار گرفته کشته شدند. انفجار دیگر در هلمند به تاریخ چهارم نوامبر 2016 جان نعمتالله زهیر، خبرنگار آریانا و آریانا نیوز را گرفت.
صادق صافی، مدیر مسئول تلویزیون خاور در هلمند بهخاطر نشر گزارش انتقادیاش از مقامات محلی از سوی اداره امنیت ملی بازداشت شد.
در فبروی 2017 فرمانده پولیس این ولایت عبدالله حمیم، خبرنگار محلی تلویزیون طلوع را چندین مرتبه مورد بازجویی قرار داد که چرا گزارشهایی در مورد بیکفایتی مقامات امنیتی میسازد.
همچنین در همین ماه بریالی رحیمی، خبرنگار محلی آریانا نیوز پس از فشارهای پیهم مسئولان امنیتی، مخصوصاً فرمانده پولیس هلمند و ترس از توقیف وظیفهاش را ترک کرده به قندهار فرار کرد.