عرفان مهران
افغانستان از چندی بدین‌سو در تلاش گسترش همکاری‌های اقتصادی با قزاقستان میباشد. در همین راستا، دو روز قبل اتاق تجارت و صنایع افغانستان و سفارت قزاقستان در کابل، نشستی را به هدف بررسی راه‌های تقویت همکاری‌ها و گسترش تجارت میان دو کشور برگزار کردند. در این نشست دو طرف تاکید کردند که همکاری‌های اقتصادی میان دو طرف باید تقویت شود و موانع موجود از سر راه برداشته شوند.
در حال حاضر مبادلات تجاری میان دو کشور نزدیک به نیم میلیارد دالر در سال میباشد. هرچند سهم افغانستان در این مبادلات ناچیز است، اما با این هم تقویت این رابطه می‌تواند فرصت‌های زیادی را فراهم آورد. اهمیت گسترش روابط تجاری با قزاقستان در حالی‌که مناسبات تجاری افغانستان با پاکستان به‌شدت آسیب دیده است، بیش از پیش برجسته شده است. افغانستان پیش از این وابسته به تجارت با پاکستان و مرزهای آن کشور برای واردات کالا بود و حالا پس از بالا گرفتن تنش‌ها میان دو کشور و برهم خوردن روابط تجاری، تلاش‌ها برای یافتن راه‌های بدیل افزایش یافته است. تلاش برای گسترش همکاری‌های اقتصادی با قزاقستان در همین راستا صورت می‌گیرد و این کار اساساً یک هدف بزرگ برای بهبود شرایط اقتصادی و همچنین رفع مشکلات تجاری در کشور است. قزاقستان ظرفیت‌های زیاد برای تقویت روابط اقتصادی دارد و برقراری مناسبات درست اقتصادی می‌تواند جهشی را در اقتصاد کشور به‌وجود آورد. در این‌جا به‌طور فشرده به برخی فرصت‌های موجود اشاره می‌شود.
اول، قزاقستان کشور پهناور با منابع عظیم انرژی از جمله نفت و گاز میباشد. از طرف دیگر این کشور، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گندم و آرد در جهان است. این ظرفیت عظیم در قزاقستان زمینه‌های همکاری گسترده را میان دو کشور فراهم می‌آورد. تقویت همکاری‌های تجاری در این زمینه به نفع هردو کشور است و تمایل جدی برای آن در هر دو طرف وجود دارد. از یک‌طرف افغانستان با کمبود آرد و گندم و همچنین انرژی نفت و گاز مواجه است و نیاز دارد تا آن را از مراجع نزدیک و کم‌هزینه تامین کند و از طرف دیگر قزاقستان در جست‌وجوی بازارهای بکر برای مازاد تولیدات خود میباشد. قزاقستان در جست‌وجوی بازارهای نزدیک است تا هزینه‌ی حمل‌ونقل مازاد تولیدات آن کشور به‌خصوص آرد و گندم کمتر باشد و قیمت آن برای مصرف بازارهای خارجی مناسب باشد. بنابراین افغانستان، یکی از همین بازارهای مناسب برای گندم قزاقستان و همچنین نفت و گاز آن کشور میباشد.
دوم، قزاقستان به‌لحاظ جفرافیایی در موقعیت مناسبی قرار دارد و می‌تواند نقطه‌ی اتصال افغانستان به چین، روسیه و دریای سیاه باشد. تقویت همکاری‌های اقتصادی ومناسبات تجاری میان دو کشور می‌تواند زمینه‌ی اتصال افغانستان به کشورهای متذکره را نیز فراهم آورد. در طول چند سال گذشته دولت افغانستان تلاش کرده است تا روابط خود را با چین به‌عنوان یکی از بزرگترین اقتصاد دنیا تقویت کند. رسیدن به این هدف، به‌گونه‌ی مستقیم فراهم نیست و افغانستان نیازمند است تا از طریق کشورهای آسیای میانه به‌خصوص قزاقستان خود را به چین وصل سازد. در حال حاضر، خط آهن تجاری میان افغانستان و چین از خاک قزاقستان عبور می‌کند و هر گونه انکشاف در این زمینه تنها از طریق کشورهای آسیای میانه و قزاقستان مقدور میباشد. از طرف دیگر تاجران افغان در تلاش‌اند تا از طریق قزاقستان راهی برای دسترسی به بازارهای روسیه به‌دست آورند و آن کشور برای صادرات برخی کالاها از جمله میوه‌های تازه و خشک و همچنین برخی اقلام دیگر از جمله سنگ‌های قیمتی مانند سنگ مرمر بسیار مناسب است. در صورتی‌که روابط میان افغانستان و قزاقستان تقویت شود، آن کشور نقطه‌ی اتصال تاجران افغان به دو کشور مهم منطقه مانند چین و روسیه می‌گردد و همچنین دسترسی تاجران افغان به دریای سیاه، آنان را با حوزه‌ی وسیع تر تجارت بین‌المللی وصل می‌کند.
سوم، قزاقستان پس از استقلال از اتحاد جماهیر شوروی، مسیر رشد اقتصادی را به سرعت پیموده است. قزاقستان در حال حاضر یکی از ثروت‌مندترین کشورهای آسیای میانه است و این وضعیت مناسب اقتصادی می‌تواند باب همکاری‌های بیشتری را با افغانستان بگشاید. تقویت همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور می‌تواند راه را برای سرمایه‌گذاری‌های قزاقستان در افغانستان باز کند. هم‌اکنون 44 شرکت قزاقستانی در افغانستان به ارزش 30 میلیون دالر سرمایه‌گذاری کرده‌اند و تمایل برای سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در افغانستان در میان شرکت‌های قزاقی و دولت آن کشور وجود دارد. افغانستان فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری دارد. سکتورهای متعدد در افغانستان نیازمند سرمایه‌گذاری‌اند و باید منابعی برای اشباع این نیازهای فراهم شود. در طول چند سال گذشته دولت در جلب توجه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در افغانستان ناکام بوده است و حالا باید این کار در اولویت دولت و نهادهای اقتصادی کشور باشد.