شماری از باشندگان قریه‌های «چایله بهارک»، «بدخشی‌ها»، «حاجی برکت» و «حاجی عبدالصمد» در ولسوالی بهارک ولایت تخار می‌گویند داش‌های خشت‌پزی در نزدیکی خانه‌های مسکونی و یک مکتب لیسه به محیط زیست آسیب رسانده و زندگی ساکنان این منطقه را با خطر مواجه کرده است.
آنان همچنان می‌گویند این داش‌ها به زمین‌های زراعتی، باغ‌ها، مکتب و منازل رهایشی‌شان ضرر رسانده است.
باشندگان این مناطق به ولایت تخار مراجعه کرده و شکایت شان را به والی تخار، محمد یاسین ضیا، رسانده و خواهان برداشته شدن این داش‌ها از نزدیکی قریه‌ها و مکتب شده‌اند. والی تخار برای بررسی موضوع هیأتی متشکل از نماینده قوماندانی امنیه، ریاست عدلیه، ریاست صحت عامه، ریاست حفاظت از محیط زیست، آمریت اراضی، آمریت نقشه‌برداری و نماینده مقام ولایت را مؤظف نموده تا به این مسأله را بررسی کند.
براساس اسنادی که به‌دست اطلاعات روز رسیده، پنج داش به‌نام‌های «لعل گل»، «ولی بای»، «آمر محمد نظر»، «فاروق» و «محمد ابراهیم» در وسط قریه‌های «چایله بهارک»، «بدخشی‌ها»، «چایله»، «حاجی برکت» و «حاجی عبدالصمد» واقع شده و نیز لیسه چایله از داش‌ها 250-425 متر فاصله دارد.
فاصله‌ی داش‌های خشت‌پزی از قریه‌ها و مکتب
هیأت اعزامی مقام ولایت گفته با استفاده از «G.P.S» کروکی و نقشه محل را «از اثر پیشنهاد نمبر 12/2 مورخ 21/1/1395 مقام محترم ولایت تخار و حکام مورخ 23/1/1395 مقام ولایت تخار» تهیه کرده و گزارش آن‌را ارائه کرده است. براساس گفته‌های این هیأت، مکتب لیسه چایله از داش فاروق 252 متر، از داش لعل گل 400 متر، از داشت آمر محمد نظر 248 متر، از داش ولی بای 425 متر و از داش محمد ابراهیم 399 متر فاصله دارد. قریه حاجی برکت نیز از داش فاروق 265 متر، از داش لعل گل 432 متر، از داش آمر محمد نظر 538 متر، از داش ولی بای 723 متر و از داش محمد ابراهیم 743 متر فاصله دارد.
قریه بدخشی‌ها از داش فاروق 362 متر، از داش لعل گل 201 متر، از داش آمر محمد نظر 529 متر، از داش ولی بای 631 متر و از داش محمد ابراهیم 808 متر فاصله دارد.
قریه چایله بهارک از داش فاروق 681 متر، از داش لعل گل 600 متر، از داش آمر محمد نظر 415 متر، از داش ولی بای 248 متر و از داش محمد ابراهیم 437 متر فاصله دارد.
قریه چایله از داش فاروق 1257 متر، از داش لعل گل 1280 متر، از داش آمر محمد نظر 946 متر، از داش ولی بای 816 متر و داش محمد ابراهیم 681 متر فاصله دارد.
قریه حاجی عبدالصمد از داش فاروق 742 متر، از داش لعل گل 828 متر، از داش آمر محمد نظر 494 متر، از داش ولی بای 486 متر و از داش محمد ابراهیم 249 متر فاصله دارد.
ضررهای داش‌ها
براساس اسنادی که به‌دست اطلاعات روز رسیده، این هیأت به تاریخ 25 ثور سال جاری نتیجه بررسی خودش را به مقام ولایت تخار ارائه نموده و گفته است که دو داش از طرف اداره محیط زیست جواز فعالیت اخذ کرده است. این هیأت نوشته است که داش‌هایی که مواد سوخت استفاده می‌نمایند باعث آلودگی محیط زیست می‌گردد. بنأ اعمار داش در ساحه خلاف مقررات محیط زیستی میباشد.»
هیأت در بخش ضررهای این داش‌ها همچنان نوشته است: «از این‌که داش‌ها در ساحه ساخته شده سمت وزش باد بالای منازل مسکونی، باغ‌ها، مکتب و زمین‌های زراعتی بوده باعث مناقشات اجتماعی گردیده خلاف مقرره محیط زیست بوده به دو داش در ساحه اداره محیط زیست جواز فعالیت داده در زمینه اداره محترم جواب‌گو است».
اداره مکتب چایله نیز مدعی است که «725» شاگرد و «15» معلم این مکتب که در 100 متری داش‌ها قرار دارد، از ضرر داش‌ها به مرگ تدریجی مبتلا می‌باشند و گفته است که امیدوار است به این مرگ تدریجی نقطه پایان گذاشته شود.
در همین حال سید ناصر محجوب، رییس اداره حفاظت از محیط زیست ولایت تخار به روزنامه اطلاعات روز گفت که داش‌ها در نزدیکی قریه‌ها و مکتب واقع شده و چون به شکل معیاری ساخته نشده، بالای صحت، بالای باغیات و زراعت تاثیر منفی دارد.
آقای محجوب افزود که سه داش در قدیم ساخته شده و یک داش تازه ایجاد شده که بدون جواز فعالیت می‌کند.
فایده‌ی داش‌ها
هیأت اعزامی والی تخار به محل در گزارش خود نوشته است که این «داش‌ها جهت اعمار منزل‌های رهایشی وغیره بخش‌های بازسازی، خشت تولید نموده در ساحه به‌دسترس مردم قرار می‌دهد.» علاوه بر این، در داش‌ها تعدادی از افراد مصروف کار می‌باشند که از این طریق نفقه فامیل شان را تأمین می‌کنند.
همین هیأت مؤظف برای مقام ولایت تخار پیشنهاد کرده است که فعالیت داش‌ها متوقف شده و باید توسط ادارات ذی‌ربط روی یک پلان منظم انتقال و به‌صورت دسته‌جمعی در یکجا مطابق هدایت قانون، مقررات نافذه کشور و مقرره اداره ملی حفاظت از محیط زیست به فعالیت شان ادامه بدهند.
عبدالغنی آیدین، آمر اجراییه ولسوالی بهارک به اطلاعات روز گفت که در حال حاضر تعداد 300-400 نفر در این داش‌ها مصروف کار هستند. او گفت عده‌یی از باشندگان این مناطق از طریق کار در این داش‌ها امرار معاش می‌کنند.
اجراآت والی تخار
پس از آن‌که هیأت مؤظف گزارش خود را به والی تخار ارائه می‌کند، والی تخار نظر هیأت را تایید و منظور نموده و به ولسوالی بهارک هدایت داده شده است تا فعالیت داش‌ها متوقف شود.
سنت‌الله تیمور، سخن‌گوی والی تخار به اطلاعات روز گفت که از طرف مقام ولایت تخار مکتوب رسمی به ریاست محیط زیست، ریاست صحت و ارگان‌های ذی‌ربط فرستاده شده است تا مطابق قانون و آن‌چه قانون حکم می‌کند عمل کند.
آقای تیمور به اطلاعات روز گفت: «از روز اول که مردم مراجعه کردند، امر مسدود بودن داش‌ها را دادیم و فکر کنم این حکم قانونی است که اگر برای مردم آسیب برساند یا در ولسوالی‌های دیگر چنین موردی باشد که به مردم آسیب برساند، ما اقدام می‌کنیم.»
سید ناصر محجوب، رییس اداره حفاظت از محیط زیست ولایت تخار که عضو هیأت بررسی این موضوع نیز بوده است، به اطلاعات روز گفت: «والی صاحب پس از دیدن نظر هیأت، آن‌را تایید و منظور کرد و به ولسوالی روان کرد. هدایت رسمی از سوی مقام ولایت صادر شده که فعالیت داش‌ها متوقف شود.»
در همین حال فیض‌الرحمان حیدری، ولسوال ولسوالی بهارک به اطلاعات روز گفت نظریه بررسی هیأت از ولایت به ولسوالی رسیده و پروسه ادامه دارد. او گفت همرای طرفین قضیه گفت‌وگو صورت گرفته و ما تلاش می‌کنیم یک راه‌حل منطقی پیدا کنیم که نه مردم ضرر ببیند و نه مدعی علیه.
آقای حیدری گفت کار تاجایی پیش رفته و «راه حل منطقی پیدا شده و به زودترین فرصت نتیجه قانونی اعلام خواهد شد.»
اما عبیدالله مدقق، یکی از عارضان این موضع به اطلاعات روز گفت که این‌ها (دولتی‌ها) وقت کشی می‌کنند و چندین سال است که به ما این وعده را داده رفته‌اند.
آقای مدقق افزود که در صورتی که به خواست شان رسیدگی نشود، دست به تظاهرات خواهند زد و به جاده‌ها بیرون خواهند شد. او گفت ما خواهان برداشته شدن داش‌ها هستیم زیرا زندگی ما در معرض خطر قرار دارد.
واکنش صاحبان داش‌ها؛ هم جواز می‌دهند هم مانع کار می‌شوند
درحالی که هیأت مؤظف نظر داده است که داش‌های موجود از محل برداشته بشود، صاحبان این داش‌ها می‌گویند آنان به امر دولت و با جواز دولت کار و فعالیت می‌کنند.
لعل گل، یکی از صاحبان این داش‌ها، به اطلاعات روز گفت پنج سال است که داش وی با اجازه اداره محیط زیست فعالیت می‌کند.
لعل گل میگوید افرادی که عارض هستند خصومت شخصی دارند. او گفت: «ما در هر داش تخمیناً یک لک دالر سرمایه‌گذاری کرده‌ایم و در حدود هزار نفر مصروف کار هستند. هفت هشت سال می‌شود که ما فعالیت می‌کنیم. برای ما اجازه بدهند تا مواد جمع‌آوری شده را مصرف کنیم بعد برای ما دولت جای تعیین کند تا ما کار و غریبی خود را بکنیم.»
لعل گل میگوید اگر این داش‌ها ضرر داشتند، چرا برای ما جواز دادند. او میگوید: «ما از خود منطقه هستیم. ما اگر بفهمیم که داش‌های ما به مردم ضرر دارد، اگر روز یک میلیون دالر هم پیدا کنیم، این‌جا کار و غریبی نمی‌کنیم. به کسی ضرر نمی‌رسد. هفت هشت سال است که فعالیت می‌کنیم.»
محمد ابراهیم، صاحب یکی از داش‌هایی که تازه بهار امسال جواز فعالیت دریافت کرده، نیز در تماس به اطلاعات روز گفت ما امسال داش خود را جور کرده‌ایم. پیش از شروع کار به ولایت عریضه کردیم، هیأت تعیین شد و منطقه را بررسی کرد. ما را اجازه نامه دادند و ما دو بار به کابل نیز رفتیم. او گفت: «برای ما گفتند «بَمبو» بسازید، تعهد گرفتند که به این نقشه جور کنید. برای ما اجازه‌نامه داند. سی روز یا کم‌وبیش می‌شود که فعالیت ما آغاز شده.»
او افزود که تقریباً حدود 100 تن در داش وی کار می‌کند و از این طریق نفقه خانواده‌شان را تهیه می‌کنند.
محمد ابراهیم گفت چند نفری هم که اعتراض دارند، بر روی کَش‌وگیر قومی سابقه ادعا دارند که به ما داش‌ها ضرر می‌رساند.
داش خشت‌پزی یکی از وسایل سنتی است که از قدیم تا کنون در آن خشت پخته شده و به بازار عرضه می‌گردد. در این داش‌ها معمولاً از چوب بلوط و ارچه، خار، بته، ذغال سنگ و گاز و در برخی موارد از رابر و تایر موتر استفاده می‌شوند که دود آن محیط زیست را آلوده می‌سازد.