سفرهای تفریحی و میله و چکر در افغانستان اغلب به صورت شخصی انجام میشود. کسی اگر میخواهد بامیان برود شخصا ترتیبات سفر را میچیند. سفر به صورت دستهجمعی با افرادی که قبلا نمیشناسی خیلی معمول نیست. شهروندان افغان اکثر با خانواده و دوستان به میله و سیاحت میروند. سفرهای توریستی سازماندهی شده که متولی آن یک نهاد یا شرکت انتفاعی خاصی باشد وجود نداشته است.
اما اخیرا یک زوج جوان بامیانی ابتکاری کرده و شرکت توریستی راهانداخته اند که تمرکزش روی تورهای داخلی مشخصا بامیان است. خانم مرضیه کاوه و آقای محمد کاوه یک سال میشود که شرکت توریستی «حامی» را ایجاد کرده اند. مرضیه رییس و محمد معاون شرکت است. محمد دانشجوی سال آخر دانشکده طب در یکی از دانشگاههای خصوصی در کابل است و خانم کاوه در دانشگاه آمریکایی-افغانستان حقوق میخواند.
خانم کاوه میگوید ابتدا آنان به کار شان خیلی خوشبین نبودند و مشکلات امنیتی را بزرگترین چالش فراروی کار شان میدانستند، اما بعد که بازده کار را دیده امیدوار شدهاند و حالا تا جای پیش آمدند که در هر تور 20 الی 40 نفر را به بامیان میبرند.
به قول آقای کاوه این شرکت برای شهروندان افغانستان زمیهی سفر به ولایتهای امن در حال حاضر مشخصا بامیان را به قیمت خیلی نازل فراهم میکند.
آقای کاوه میگوید شرکت حامی اولین شرکتی است که تمرکزش روی تور داخلی است: «هرکسی که دوست دارد به صورت گروهی جایی برود، مثلا بامیان، هرات، مزار، بدخشان، دایکندی ما میتوانیم این زمیه را فراهم کنیم.»
وی میافزاید هدفش از ایجاد این شرکت افزون بر کسب درامد، ترویج فرهنگ سفر دستهجمعی فارغ از این که کی از کجا است، بوده است: «تمرکز ما روی این است که تورهای با خدمات خوب و مصرف کم به ولایتهای امن کشور ارایه کنیم. فرهنگ سفر به صورت دستهجمعی و فارغ از این که کی از کدام ولایت است هنوز در بین مردم مروج نیست. هدف ما این است که کم کم این فرهنگ را ترویج کنیم. تا حالا هم در تورهای که ما ارایه کردهایم مردم از سرتاسر افغانستان بدون هیچ دردسری سفر کرده اند.»
همیشه این باور وجود داشته که سفر مال پولدارها است. اما شرکت حامی مدعی است که آنها با ابتکار و شرایطی که فراهم کرده آنهای که از سطح مالی کمتر و متوسط برخوردارند، اگر نمیتوانند به تورهای خارجی بروند کم از کم سفرهای داخلی برای شان در دسترس باشد: «کشور ما مناطق توریستی و جذاب زیادی دارد. ما میتوانیم اول از جذبههای توریستی خود ما استفاده کنیم.»
آقای کاوه از توریستهای که توان مالی خوبی دارند میخواهد وقتی به بامیان میروند پول خرچ کنند و از روستاییها که مناطق شان را در اخیتار توریستها قرار داده اند چیزی بخرند و این فرهنگ را نهادینه کنند.
شرکت حامی در هوای سرد زمستان از 19 الی 21 دلو، توری ترتیب کرد که 22 تن را به بامیان برد. اکثر باور بر این دارد که رفتن به بامیان در فصل زمستان شاید خیلی جذبه نداشته باشد اما افرادی که به این تور رفته، برعکس جذابیت بامیان در زمستان را بیشتر از تابستان و بهار توصیف میکنند.
داکتر حسیب فورملی وقتی فهمید که آلودگی هوا و رخدادهای خونین هفتههای قبل در کابل او را کم کم به شخص درونگرا و افسرده تبدیل میکند، تصمیم گرفت برای چند روزی جایی برود که از هیاهو، آلودگی و ناامنی شهر فارغ باشد. او با توری که شرکت حامی ترتیب کرده بود به بامیان رفت. آقای فورملی تابستان هم بامیان رفته بود، اما سفر زمستان به بامیان را لذتبخشتر از تابستان توصیف میکند: «شاید تصور خیلیها این باشد که بامیان در زمستان جذابیت ندارد، اما برعکس نسبت به تابستان، زمستان بامیان جذابتر است.»
او سفر به بامیان را روئیایی میخواند و میگوید بودا به او انرژی بخشیده است. تصور این که روزی بامیان ناامن شود داکتر فرملی را زجر میدهد. فرهنگ «عالی» مردم بامیان او را بهتزده کرده است: «مثلا اگر یک دختر خانم در نیمههای شب در بامیان گشتوگذار کند، هیچ ترسی وجود ندارد و هیچ اتفاقی نمیافتد. پولیس کم و سطح جرایم خیلی پایین نشانگر فرهنگ عالی مردم است.»
به رغم این که بامیان به لحاظ امنیتی هیچ مشکلی ندارد، اما شرکت حامی با مقامهای محلی ولایت بامیان هماهنگی میکند و توریستان هرجا که میروند، از قبل با امنیت آن ساحه هماهنگ استند.
شرکتهای توریستی زیادی در افغانستان فعالیت دارند. اما شرکت توریستی حامی مشخصا روی تور داخلی تمرکز دارد. این شرکت در نظر دارد که در آیندهی نزدیک تورهای خود را به ولایتهای بدخشان، پنجشیر و بلخ نیز آغاز کند.
وزارت اطلاعات و فرهنگ مدعی است که اکثر ولایتهای افغانستان با داشتن مناظر زیبای طبیعی و آثار باستانی ظرفیت جذب بالقوه توریستهای داخلی و خارجی را دارد، اما جنگ و ناامنی این فرصت را از افغانستان گرفته است.
صابر مومند سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ در گفتوگو به روزنامه اطلاعات روز گفت، هر ولایت افغانستان قابلیت این را دارد که توریستان داخلی و خارجی را جذب کنند. به گفته وی، نورستان و بدخشان زیباترین مناظر طبیعی را در افغانستان دارند. وی میافزاید، وزارت اطلاعات و فرهنگ در نظر دارد، تا ساحه مس عینک در ولایت لوگر را نیز به یکی از مناطق توریستی مبدل کند.
به قول آقای مومند ولایتهای بامیان، هرات، کندهار، غزنی، مزار شریف و ننگرهار از ولایتهای اند که سالانه گردشگران زیادی از آنها دیدن میکنند، اما بامیان در صنعت توریسم افغانستان نقش کلیدی دارد. مجسمههای شهمامه و صلصال، شهر ضحاک و غلغله و بند امیر که اولین پارک ملی افغانستان محسوب میشود از جاذبههای توریستی این ولایتاند.
در کشوری مثل افغانستان که براساس آمار رسمی 30 درصد نفوس آن زیر خط فقر زندگی میکنند و کم از کم 20 ولایت آن عملا درگیر جنگ است، سفر از ولایتی به ولایت دیگر خیلی دشوار و گاه ناممکن بهنظر میرسد. اما ولایتهای هم هست در چهار فصل سال مقصد توریستهای داخلی و خارجی محسوب میشوند. بامیان در این میان یکهتازی میکند.
براساس گزارشها در کمتر از شش ماه نخست سال روان بیش از ۲۰۰ هزار توریست داخلی و خارجی از ولایت بامیان بازدید کرده بودند.