روز چهارشبنه هفته‌ی گذشته رییس‌جمهور غنی با صدور فرمانی «وزارت دولت در امور توریزم» را ایجاد کرد و غلام‌نبی فراهی را وزیر دولت در امور توریزم گماشت. براساس فرمان رییس‌جمهور، این وزارت تازه ایجادشده، بعد از این عهده‌دار توسعه و گسترش توریزم، جذب سرمایه و معرفی آثار باستانی کشور خواهد بود.
افغانستان با توجه به جایگاه تاریخی‌اش، حدود پنج هزار محل باستانی دارد و در سال‌های گذشته جهانگردی و توریزم یکی از منابع عایداتی کشور بوده است. در سال‌های اخیر اما درآمد کشور از این منبع کاهش یافته و صنعت توریزم با مشکلات بسیاری به‌همراه شده است. در کنار این، هنوز افغانستان در فهرست ده کشوری است که کم‌ترین گردش‌گر را دارا میباشد.
افغانستان در سال 2014 میلادی تنها 91 میلیون دالر از بخش سیاحت درآمد داشته است در حالی‌که دو سال قبل، یعنی 2012 میلادی، این رقم به 168 میلیون دالر رسیده بود. اما در ماه میزان سال گذشته‌ی خورشیدی وزارت اطلاعات و فرهنگ اعلام کرد که سالانه نزدیک به یک میلیارد افغانی افغانستان از منبع گردشگری به‌دست می‌آورد و سالانه 100 هزار ویزه‌ی گردشگری صادر می‌شود.
اکنون که وزارت جدید برای توسعه‌ی توریزم و جذب جهانگردان بیشتر ایجاد شده است، آیا صنعت توریزم در کشور بهبود خواهد یافت و این وزارت قادر به جلب توجه سیاحان خواهد شد؟ از طرفی، آیا نیاز به ایجاد وزارت جدید بود؟
تورم تشکیلاتی
این وزارت درحالی ایجاد شده است که چند سالی است امور مربوط به توریزم از سوی معینیت توریزم در چوکات وزارت اطلاعات و فرهنگ تنظیم می‌شود.
پس از صدور فرمان رییس‌جمهور مبنی بر ایجاد وزارت توریزم، کمیسیون امور فرهنگی مجلس نمایندگان واکنش نشان داد و گفت ایجاد پست جدید وزیر دولت در امور توریزم تورم تشکیلاتی است و نتایج کار آن منفی خواهد بود.
این کمیسیون تاکید کرده که به‌وجود آوردن ادارات جدید گره‌گشایی مشکلات نیست بلکه این کار باعث ایجاد مشکلات شده و تداخل وظیفوی به‌میان خواهد آمد.
ریاست جمهوری اما استدلال می‌کند که تمام پُست‌هایی که جدیداً ایجاد می‌شود، براساس یک ضرورت میباشد. دواخان مینه‌پال، معاون سخن‌گوی ریاست‌جمهوری به رسانه‌ها گفته است: «از این‌که افغانستان یک کشور توریستی و جایی برای سیاحان است ما میخواهیم از طریق این وزارت در بخش توریزم و سیاحان به سطح منطقه و جهان کار نماییم با جهان در بخش توریزم روابط داشته باشیم و این روابط با ایجاد همین اداره تقویت می‌شود.»
وی گفته است که بعد از این معینیت توریزم در وزارت اطلاعات و فرهنگ لغو خواهد شد.
امنیت؛ چالش اصلی
برای شهروندان افغانستان حتا رفتن از یک ولایت به ولایت دیگر گاهی دشوار و ناممکن است. توریزم و گردشگری نیز متأثر از وضعیت موجود بوده و نبود امنیت این بخش را به‌شدت متأثر کرده است.
در حال حاضر روزانه ده‌ها نفر در نقاط مختلف کشور کشته می‌شوند. 20 گروه تروریستی عملاً در مقابل نیروهای امنیتی افغانستان می‌جنگند.
تنها در سه روز اخیر (چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه) بیش از 300 نفر در افغانستان کشته شده‌اند. براساس آمار وزارت دفاع ملی، از 30 حمل تا اول ثور، 223 جنگ‌جوی مخالف مسلح کشته و 54 تن دیگر زخمی شده‌اند.
براساس آمار طالبان در این سه روز به‌غیر از حمله‌ی این گروه بالای قول اردوی شاهین، 21 تن از نیروهای امنیتی در سراسر کشور توسط جنگ‌جویان این گروه کشته شده و 6 تن دیگر زخمی شده‌اند.
در تازه‌ترین مورد گزارش می‌شود که 140 سرباز ارتش در حمله‌ی طالبان بر قول اردوی 209 شاهین در ولایت بلخ کشته شده و 160 تن دیگر زخمی شده‌اند.
به‌صورت کل در این سه روز 384 نفر در افغانستان کشته شده و 220 تن دیگر زخم برداشته‌اند.
براساس گفته‌های وزارت دفاع ملی در همین روزها نیروهای امنیتی و دفاعی کشور در ولایت‌های ننگرهار، کاپیسا، خوست، غزنی، قندهار، ارزگان، فراه، هرات، بلخ، فاریاب، قندوز، سرپل، بغلان و هلمند در برابر تروریستان می‌جنگند.
کشت‌زارهای ماین
جنگ و ناامنی در طی سال‌های اخیر ماین‌های بیشتری را در خاک افغانستان کاشته است. براساس آخرین آمار، در حال حاضر یک هزار کیلومتر مربع اراضی افغانستان از کشت‌زارهای ماین پاک نشده است.
در اواخر ماه حمل سال جاری ویس احمد برمک، وزیر دولت در امور رسیدگی به حوادث طبیعی در مراسمی به‌مناسبت روز جهانی ماین‌پاکی گفت در سال‌های اخیر تلفات ناشی از انفجار ماین و مهمات منفجرناشده و کشت‌زارهای جدید ماین به‌صورت چشم‌گیری افزایش یافته است.
به گفته‌ی آقای برمک تنها 400 کیلومتر مربع در طی سال‌های اخیر ماین‌گذاری شده است و برای پاکسازی تمامی ماین‌ها به 700 الی 800 میلیون دالر نیاز است.
این ماین‌ها ماهانه حدود 140 غیرنظامی را در افغانستان از بین می‌برد و یا زخمی می‌سازد که از این میان 70 درصد قربانیان را کودکان تشکیل می‌دهند. با این وجود، افغانستان جایگاه نخست را از لحاظ میزان قربانیان ماین از آن خود کرده است.
آدم‌ربایی
آدم‌ربایی در افغانستان یکی دیگر از مشکلاتی است که باعث می‌شود سیاحت و گردش در افغانستان دشوار شود. جدا از این‌که شهروندان افغان برای گرفتن پول یا مقاصد دیگر اختطاف و ربوده می‌شوند، در طی سال‌های اخیر شماری از شهروندان خارجی نیز در افغانستان ربوده شده‌اند.
در ماه اسد سال گذشته یک پروفسور امریکایی دانشگاه امریکایی افغانستان با همکار استرالیایی‌اش در شهر کابل ربوده شدند. دو ماه قبل از آن یک شهروند هندی از حوزه‌ی دهم امنیتی شهر کابل ربوده و پس از حدود یک‌ونیم ماه از چنگ ربایندگان آزاد شد.
به دنبال ربوده شدن این شهروند هندی، پولیس در کابل اعلام کرد شهروندان خارجی ساکن در کابل بدون محافظ از خانه‌های‌شان خارج نشوند. همچنان در ماه عقرب سال گذشته افراد مسلح ناشناس یک خانم استرالیایی را از منطقه‌ی قلعه‌ی فتح‌الله در شهر کابل ربودند. پیش از آن کاترین جین ویسلن، یک زن استرالیایی در ننگرهار ربوده شده بود.
تخریب، قاچاق و غارت آثار باستانی
چندین دهه جنگ در افغانستان آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متوجه میراث‌های تاریخی در کشور کرده است. از غارت گنجینه‌های تاریخی موزیم ملی تا تخریب بودای بامیان، ارگ هرات و دیگر آبده‌های تاریخی گرفته همه تخریب و غارت شده و یا به خارج از کشور قاچاق شده است.
رییس‌جمهور غنی نیز سال گذشته در جریان گشایش صندوق ملی افغانستان برای فرهنگ و صنایع خلاق گفته بود که سالانه از قاچاق آبدات تاریخی افغانستان هزاران میلیون دالر زیان می‌کند.
پیش از این مقام‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ گفته بودند که از میان 1200 بنای تاریخی در کشور، 100 بنای آن به ترمیم عاجل ضرورت دارد و اگر به این بناها رسیدگی صورت نگیرد، ممکن است بخش بزرگی از بناهای تاریخی کشور از بین برود.
در هشتم جوزای سال گذشته‌ی میلادی ایرنا بوکووا، مدیر کل سازمان یونسکو از قاچاق آثار باستانی کشور ابراز نگرانی کرد. وی در پاسخ به سوالی در مورد بازگشت‌دهی آثار باستانی افغانستان گفت: «قاچاق آثار باستانی یکی از نگرانی‌های بزرگ ما است زیرا این موضع در سطح جهانی با تمویل تروریسم ارتباط دارد.»
وی در نشست خبری گفت که در پنج سال اخیر حدود 3.5 تُن آثار باستانی افغانستان در میدان هوایی هیتروی لندن ضبط شده و به افغانستان برگردانده شده است.
در ماه اسد سال 1395 خورشیدی وزارت اطلاعات و فرهنگ اعلام کرد از جمع 100 هزار آثار قاچاق شده در جریان جنگ‌ها، از سال 2001 به بعد حدود ده هزار اثر دوباره به‌دست آمده است.
درحال حاضر وزارت داخله‌ی کشور برای حفاظت از محلات تاریخی قطعه‌ی امنیتی‌یی را زیر نام «012» گماشته است که شامل 500 سرباز میباشد.
برای شناسایی بیشتر ساحات باستانی و تثبیت آن، وزارت اطلاعات و فرهنگ با سفارت فرانسه در کابل در ماه ثور سال گذشته تفاهم‌نامه‌ی «ایجاد نقشه‌های باستان‌شناسی افغانستان» را امضا کرد. این پروژه برای پنج سال به‌منظور شناسایی ساحات باستانی و آبدات تاریخی افغانستان، تشخیص ساحات و زمینه‌ی تسهیلات مطالعاتی و حفاظت از میراث‌های فرهنگی روی دست گرفته شده است.
سرانجام، آنچه که میراث باستانی و جذبه‌های گردشگری را تهدید می‌کند، فقدان اداره نیست، عدم توجه به بازسازی و صرف بودجه برای گسترش ساحات باستانی و تسهیل زندگی و گشت‌وگذار جهانگردان و تخریب تدریجی این آثار در غیبت توجه دولت است.