روز یک‌شنبه، 20 حمل سال جاری ارگ ریاست‌جمهوری خبرنگاران را دعوت کرده بود تا در نشست خبری که در آن رییس‌جمهور دستاوردهای سفر خود به استرالیا، اندونیزیا و سنگاپور را بیان کرد، شرکت کنند. این نشست خبری اما به‌جای بازتاب دستاوردهای سفر محمد اشرف غنی، برای رییس‌جمهور دردسرساز شد.
رییس‌جمهور غنی پس از آن‌که به شریف امیری، خبرنگار طلوع نیوز اجازه نداد تا در مورد حاکمیت ملی سوال کند، مورد انتقاد تند خبرنگاران و نهادهای حامی خبرنگاران قرار گرفت. آقای غنی گفت سوالی که مرتبط به سفرش نباشد را جواب نمی‌دهد.
پس از ماه‌ها، وی آمده بود تا دستاوردهای سفرش را بگوید و رسانه‌ها آن‌را به مردم برسانند. اما پس از آن‌که رییس‌جمهور از دادن پاسخ به سوال خارج از چارچوب سفر خودداری کرد، کاربران شبکه‌های اجتماعی و خبرنگاران هشتگ «سانسور_ممنوع» را استفاده کردند.
به دنبال این رفتار رییس‌جمهور، مرکز خبرنگاران افغانستان پاسخ ندادن رییس‌جمهور به سوال شماری از خبرنگاران داخلی را غیرقابل قبول و به‌شدت نگران‌کننده خواند و گفت آقای غنی برخلاف قانون حق دسترسی به اطلاعات که خودش آن را توشیح کرده است و آن را از جمله‌ی افتخارات کاری‌اش می‌داند، اجازه نداد خبرنگار طلوع نیوز سوالی خارج از برنامه‌ی سفر دوره‌یی او مطرح کند.
کاربران شبکه‌های اجتماعی این رفتار رییس‌جمهور را نقض آزادی بیان عنوان کردند و گفتند رییس‌جمهور مانند دیکتاتورها عمل می‌کند.
مجیب خلوتگر، رییس اجراییه‌ی نهاد «نی» یا حمایت‌کننده‌ی رسانه‌های آزاد افغانستان گفته است که «رییس‌جمهور نشان داد که نه به قانون اساسی و نه به قانون حق دسترسی به اطلاعات که خودش توشیح کرده است، به هیچ ایمان ندارد و به هیچ ارزشی باور ندارد.»
شاه‌حسین مرتضوی، سرپرست دفتر سخنگوی ریاست‌جمهوری اما لحظاتی پس از ختم نشست خبری رییس‌جمهور نوشت که قبل از نشست از خبرنگاران خواسته شده بود که از میان رسانه‌های چاپی، شنیداری، تصویری و آژانس‌های خبری نمایندگان خود را برای طرح سوالات انتخابات نمایند.
وی در صفحه‌ی فیسبوک خود نوشته است: «خبرنگاران محترم فهرستی از پرسش‌کنندگان را با همکاران دفتر سخنگوی ریاست‌جمهوری شریک نمودند.»
به گفته‌ی آقای مرتضوی خبرنگاران براساس تفاهمی که صورت گرفته بود، وعده کرده بودند در پیوند به موضوع کنفرانس سوال می‌کنند.
تنها این نبود. شماری از خبرنگاران که از ارگ بیرون شدند، از دریافت اخطار از سوی محافظان رییس‌جمهور نوشتند.
باعث حیات، خبرنگار آریانا نیوز که به ارگ ریاست‌جمهوری رفته بود، در صفحه‌ی فیسبوک خود نوشت که پس از ورود به ارگ به خبرنگاران گفته شد که پنج رسانه می‌تواند پرسش مطرح کند درحالی‌که هر خبرنگار با پرسش‌هایی آمد بود.
این خبرنگار نوشته است که با این کار اول خبرنگاران را به جان هم انداختند و سپس کل پرسش‌های خبرنگاران را رییس‌جمهور در گلو خفه کرد.
وی نوشته است: «نام من هم در فهرست بود و باید پرسش‌ام را مطرح می‌کردم اما با برخورد خیلی زشت و خصمانه، فرصت ارایه‌ی پرسش را ندادند.»
او نوشته است: «وقتی ارگ را ترک می‌کردیم با برخورد زشت محافظان رییس‌جمهور روبه‌رو شدیم و بر خبرنگاران تاختند. می‌گفتند «وقتی در ارگ داخل شدید اجازه‌ی لبخند زدن و حرف زدن را ندارید، این بار لحاظ‌تان را می‌کنیم، اگر بار دیگر تکرار شد، برخورد خواهیم کرد.»
اما سرپرست دفتر سخنگوی ریاست‌جمهوری ساعاتی بعد در برنامه‌ی تحول تلویزیون آریانا ظاهر شد و گفت اگر محافظی در ارگ با خبرنگاران برخورد کرده خوبست آنان رسماً با نهادهای مدافع رسانه‌ها شریک کنند. وی گفت مشخص است که در فلان ساعت در فلان دروازه کدام محافظ بوده است اما نباید ادعای کلی کرد.
وی استفاده از کلمات سانسور و اعمال سلیقه را رد کرد و گفت کاربرد این کلمات درباره‌ی آن‌چه در ارگ صورت گرفته است، درست نیست.
به گفته‌ی مرتضوی پیش از برگزاری کنفرانس با مدیران رسانه‌ها صحبت شده و برای آنان گفته شده است که کنفرانس خبری صرفاً درباره‌ی سفر رییس‌جمهور به سه کشور است.
وقتی از وی پرسیده شد که چرا به سوالات خارج از موضوع سفر رییس‌جمهور اجازه داده نشد، او گفت که وقتی رییس‌جمهور به سه کشور می‌رود و دستاوردهای مهم برای کشور دارد، این انتظار را نیز دارد که این دستاوردها از طریق رسانه‌ها همگانی شود.
تنها این نبود. کاربران شبکه‌های اجتماعی در واکنش به رفتار رییس‌جمهور ادعا کردند که وقتی آقای غنی می‌گوید «از رسانه‌ها باد بیرون می‌شود» پس چنین رفتاری از وی در برابر خبرنگاران بعید نیست.
آقای غنی در ماه قوس سال گذشته در سفری که به ولایت بلخ داشت، به قول اردوی 209 شاهین رفت و در سخنرانی‌اش از نیروهای امنیتی خواست به قضاوت‌های رسانه‌ها بی‌تفاوت باشند. وی گفته بود: «تلویزیون‌ها را یک طرف بگذارید، بگذارید از آن‌ها باد برآید، از شما بمب می‌برآید.»
آن زمان نیز رییس‌جمهور مورد انتقاد تندی قرار گرفته بود. دفتر نی با نشر اعلامیه‌یی از رییس‌جمهور خواسته بود تا از رسانه‌های افغانستان معذرت‌خواهی کند.
ارگ ریاست‌جمهوری اما عصر روز دوشنبه، 21 حمل گزارش فشرده‌یی از کارکردهای حکومت وحدت ملی در تقویت آزادی بیان را نشر کرد که در آن از صدور فرمان رییس‌جمهور در مورد دسترسی به اطلاعات تا اعطای مدال به خبرنگاران و ارسال یادداشت رسمی به نهادهای امنیتی در مورد رفتار ماموران امنیتی با خبرنگارن گنجانیده شده است.
«من کچالو فروشم»
آقای مرتضوی در برنامه‌ی تحول تلویزیون آریانا در پاسخ به سوالی که آیا سیاست تقابل با رسانه‌ها ادامه پیدا می‌کند یا خیر، گفت هیچ حکومتی حاضر نیست با رسانه‌ها و افکار عمومی در تقابل باشد.
سرپرست دفتر سخنگوی رییس‌جمهور در بخشی از صحبت‌های خود در مورد دسترسی به اطلاعات گفت هنوز فرهنگ ارایه‌ی معلومات در کشور نهادینه نشده است. در بسیاری موارد یک سنت بوده است که هر نوع معلومات ابتدایی نباید شریک شود.
وی گفت نهادها و رسانه‌ها باید این را به ادارات یاد بدهند و آزادی بیان صرفاً از مجرای حکومت نهادینه نمی‌شود، بلکه آزادی بیان را رسانه‌ها و خبرنگاران مسلکی و مردم افغانستان می‌توانند نهادینه بسازند.
وی گفت: «شما به هر میزانی که کار غیرمسلکی انجام بدهید به همان اندازه به رسانه‌ها آسیب می‌زنید. متأسفانه شمار زیادی رسانه‌های ما غیرمسلکی است. یکی از نهادهای خبرنگاری تا هفت هزار کارت خبرنگاری توزیع کرده است. حتا برخی افراد که کچالوفروشی می‌کنند نیز از این کارت در اختیار دارند.»
آقای مرتضوی از رییس کمیسیون دسترسی به اطلاعات خواهان بازنگری در این مورد شد و گفت باید معلوم شود که چقدر خبرنگار مسلکی داریم که تجربه‌ی کار خبرنگاری دارند یا رشته‌ی خبرنگاری خوانده‌اند.
این حرف اما سوژه‌ی داغی برای کاربران شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه فیسبوک شد. کاربران شبکه‌های اجتماعی و شماری از خبرنگاران سخنان سرپرست دفتر سخنگوی ریاست‌جمهوری را مورد نقد قرار داده و گفتند هدف وی از به‌کار بردن این تعبیر، کوچک‌انگاری کچالوفروشی و از جهتی دیگر بی‌اهمیت جلوه دادن خبرنگاران است.
کاوه جبران، نویسنده در فیسوک خود نوشته است «ما همه کچالوفروشیم». «اما برای آنانی که حافظه ندارند، و یا گاه حافظه‌ی‌شان بابت زرق‌وبرق و بگیر و ببر ارگ آسیب دیده است، اصلاً چرا؟ شغل شریف و ازلی ایشان از قدیم سخن‌گویی بوده است و تا ابد ادامه خواهد داشت.
ما همه کچالوفروشانی بوده‌ایم که اکنون یکی رفته خبرنگار شده و دیگری رییس‌جمهور و دیگری سخنگوی آن؛ و چه بسا امکان این‌که اگر روزی خیرات غرب قطع شود و این نظام بپاشد؛ سخن‌گویان امروز دوباره به سلک کچالوفروشان فردا درآیند.»
آقای مرتضوی اما می‌گوید از حرف‌های او سوءتعبیر شده و گفته است کسانی که از وی نقل کرده‌اند در نقل قول امانت‌داری را رعایت کنند. وی در نامه‌یی به حمیرا قادری که از وی انتقاد کرده، نوشته است: «برای من جالب است که اکثر کاربران فضای مجازی که دوستان خوبی من‌اند، ناخوانده قضاوت کرده و نفرین می‌کنند.
در سوی دیگر اما شماری از کاربران در حمایت از شاه‌حسین مرتضوی برخواستند. این گروه مدعی‌اند که سخنان مرتضوی توهین به خبرنگاران نه بلکه واقعیتی است که گفته شده است.
سخیداد هاتف، طنزنویس، اما با اشاره به این‌که تلقی ما از توهین‌آمیز بودن کچالوفروشی ریشه در نوع نگاه ما نسبت به شغل دارد، اعتراض مخاطبان را با پرسش روبه‌رو کرده است.