آوردن اصلاحات یکی از مهمترین تعهدات حکومت وحدت ملی به مردم افغانستان و جامعهی بینالمللی بود. در طول دو سال عمر حکومت وحدت ملی، این مهم کماکان بهمثابه یک سوژهی داغ در فضای سیاسی و رسانهیی مطرح بود. اما این امر مهم همواره یک موضوع پرمشاجرهیی بوده است و هنوز هم نمیتوان واقعاً درک کرد که اقدامات حکومت جنبهی اصلاحی داشته است. حکومت بهخصوص شخص رییسجمهور معتقد است که اقدامات انجام شده چشمگیر است و در کنفرانس بروکسل از دستآوردهایش در این زمینه قصه خواهد کرد.
اقدامات نمایشی
باوجود خوشبینیهای سران حکومت بهخصوص رییسجمهور، هنوز نشانههای روشنی از موفقیت برنامههای اصلاحات حکومت بهمشاهده نمیرسد. حکومت در طول دو سال گذشته برخی اقداماتی را انجام داده است. ایجاد کمیتهی تدارکات تحت نظر ریاستجمهوری، ایجاد مرکز عدلی و قضایی مبارزه با فساد، بازگشایی پروندهی کابلبانک، بازگشایی پروندههای فساد برخی مقامهای بلندرتبهی دولتی و جابهجاییهای بیشمار مقامات و مسئولین دولتی، همه اقداماتی هستند که با بلندپروازیهای زیاد روی دست گرفته شده است. اما این اقدامات دستکم تاکنون خیلی نتیجهی ملموسی در پی نداشته است. از نظر بسیاری از کارشناسان این اقدامات رییسجمهور همه نمایشیاند و بدون شک نمیتوان آنها را یک حرکت اصلاحی هدفمند تلقی نمود. بدون شک، اقدامات فوقالذکر در نفس خود از مهمترین مسائل کشور میباشند و ایجاد اصلاحات باید از همین کانالها اجرا شود. این کارها آغاز شد، اما اکثراً یا نیمهتمام باقی ماند و یا هم به نتیجهیی نرسید. بهعنوان مثال پروندهی کابلبانک در مقام یکی از بزرگترین پروندههای فساد مالی در کشور با بلندپروازی زیادی گشایش یافت، اما دو سال از زمان بازگشایی این پرونده میگذرد، هنوز مسالهی آن حلناشده باقی مانده است. این نشان میدهد که اگر حکومت اصلاحاتی را انجام داده، هنوز نتیجهیی بر آنها مترتب نیست و اقدامات دستکم همه نمایشی بهنظر میرسند.
بدگمانی وسیع
اصلاحات مدنظر حکومت با بدگمانیهای وسیعی از جانب گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی نگاه میشود. درحالیکه رییسجمهور تاکید بر اصلاحات و هدفمندسازی برنامههای حکومتی دارد، گروههای مختلف سیاسی اما فکر میکنند که اقدامات رییسجمهور برای انحصار قدرت و ثروت برای گروهها و مجموعههای خاصی میباشد. بسیاری از گروههای سیاسی و حتا اجتماعی از اقدامات رییسجمهور بهشدت ناراضاند و همین مساله شکافهای عمیقی را میان حکومت و مردم ایجاد کرده است. بهنظر میرسد که بدگمانی مردم و گروههای سیاسی به برنامههای حکومت، یکی از مهمترین مسائل سیاسی افغانستان است و در صورتیکه این مشکل حل نشود، امکان فروپاشی نظم موجود فوقالعاده بالا است. اینکه رییسجمهور چه نیتی دارد و چگونه میخواهد اصلاحات مدنظر خود را اعمال کند، مهم نیست. مهم این است که او نتوانسته با اقدامات خود مردم و گروههای سیاسی دیگر در جامعه را اقناع کند که اقداماتاش به نفع همگی است و در نهایت منجر به انحصار قدرت و ثروت در دست گروهها و مجموعههای خاصی نمیگردد.
کنفرانس بروکسل و آیندهی کمکهای جهانی
ایجاد اصلاحات اگر از یکطرف یک نیاز داخلی است، از جانب دیگر پیششرط جامعهی بینالمللی برای تداوم کمکهایشان به افغانستان نیز هست. حکومت افغانستان بارها به جامعهی بینالملی متعهد شده است که برای محو فساد مبارزه میکند و اصلاحات لازم را بهوجود میآورد. کنفرانس بروکسل که قرار است تا یک ماه دیگر برگزار شود، مهمترین آزمون برای دولت افغانستان است. کشورهای خارجی در این نشست اقدامات حکومت افغانستان را در زمینهی ایجاد اصلاحات بررسی خواهند کرد و کمکهای جدیدی را متعهد خواهند شد. با آنکه باور عمومی این است که تداوم کمکها منوط به ایجاد اصلاحات در افغانستان است، اما بهنظر نمیرسد این تصور عمومی درست باشد. کشورهای خارجی ممکن است فشارهایی را بر افغانستان وارد کنند تا اصلاحات را جدیتر پیگیری کند، اما واقعیت این است که دولت افغانستان چه بتواند قناعت آنها را حاصل کند و یا نکند، در هر صورت کمکها کماکان ادامه خواهد یافت. جامعهی بینالمللی نمیتواند بهسادگی افغانستان را کنار بگذارد و بهدلیل ناکامی حکومت دست از حمایت این کشور بردارد. بارها تجربه شده که حکومت افغانستان متعهد به ایجاد اصلاحات و مبارزه با فساد گردیده، اما بدون اینکه بتواند به تعهدات خود عمل کند، دوباره حمایتهای وسیع جهانی را بهدست آورده است. اینبار نیز، حکومت با اقدامات نمایشی خود قناعت جهان را حاصل خواهد کرد و کماکان برای یک دورهی دیگر کمکها ادامه خواهد یافت.