محمداسلم جوادی
در مورد آقای اکبر می‌توان از زوایای گوناگون صحبت کرد. از دید من استاد اکبر پل مطمئنی میان گذشته و اکنون تاریخ افغانستان بود. در طی نشست‌های مختلفی که با هم داشتیم، چه در زمان مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری و چه در نشست و برخاست‌هایی که گاه و بیگاه در خانة ایشان یا روزنامة جامعة باز باهم داشتیم در مورد دغدغه‌ها و علایق مشترک زیادی با هم صحبت می‌کردیم. در این گفت‌وگوها آنچه برای من تازگی داشت، خاطرات و معلومات خوبی بود که آقای اکبر از درون جریان‌های سیاسی افغانستان داشت. به نظر من در افغانستان کمتر کسی می‌توان پیدا کرد که مثل آقای اکبر، هم با جریان‌های چپ هم با گروه‌ها و جریان‌های اسلام گرا، به خصوص احزاب جهادی، از نزدیک آشنایی داشته باشد. او در عین حال با طالبان و خاستگا‌های اجتماعی و ایدئولوژیک‌شان بیگانه نبود. آشنایی آقای اکبر با این جریان‌ها شاید تصادفی بود اما عمق تماسش به او امکان داده بود تا شناخت دقیق‌تری از این جریان‌ها، فراتر از وجوه ایدئولوژیک و سازمانی، پیدا کند. ویژگی خاص آقای اکبر این بود که همزمان می‌توانست این جریان‌ها را هم از درون و هم از بیرون ببیند.
شاید فعالیت‌های سیاسی آقای اکبر با تمایلات و علایق ایدئولوژیک آغاز شده باشد، اما از زمانی که من با او آشناشدم گرایش ایدئولوژیک خاصی را در او نمی‌شد پیدا کرد. از دید من او نقش محقق اجتماعی را داشت که تحولات و تغییرات اجتماعی را از طریق تجربیات و مشاهدات شخصی مطالعه می‌کند. او ضمن اینکه با نسل دهة دموکراسی، دهة پنجاه، دوران جهاد و پس از آن به خوبی آشنا بود از ظرفیت‌ها و مطالبات نهفتة نسل جدید نیز فهم وشناخت عمیقی داشت. او از این توانایی بهره‌مند بود که بتواند همة این اتفاقات را در بستر کلان تحولات تاریخی و اجتماعی افغانستان، هم به لحاظ مناسبات قومی و هم به لحاظ تغییرات معطوف به توسعه، فهم و درک کند. از دید من جای خالی آقای اکبر را نمی‌توان پر کرد. در مورد تاریخ سیاسی افغانستان کتاب‌های زیادی نوشته شده اما جای جریان‌شناسی سیاسی عمیقاً خالی است. آقای اکبر می‌توانست این کار را بهتر از کسانی که تاکنون نوشته‌اند یا نویسندگانی که من می‌شناسم، انجام دهد. دریغ است که او چنین فرصتی نیافت و نسل امروزی و در مجموع تاریخ افغانستان بیش از همه از این فقدان زیان خواهد دید. استاد اسماعیل اکبر تکه و برشی از تاریخ بود که بیان نشده به زیر خاک رفت. مرگ او دریغی تلخ است. یادش را گرامی می‌داریم.